จากการสันนิษฐานว่าในช่วงก่อน พ.ศ. 2457 เดิมบริเวณพื้นที่ของชุมชนวังยาว เป็นพื้นที่ทำนาของผู้คนที่อยู่ในตัวเมืองมหาสารคาม จนกระทั่งได้มีกลุ่มคนจำนวน 3 ครอบครัว ออกมาเฝ้าที่นาของตนเอง คือครอบครัวของนายอำ กับ นางลา มาโชติ เคลื่อนย้ายออกมาจากคุ้มบ้านจานหรือคุ้มวัดอภิสิทธิ์ ครอบครัวของพ่อจารย์โงน อิสรภาพ เคลื่อนย้ายออกมาจากบ้านส่องยางใน เเละครอบครัวของนายไทร มาลี มาจากคุ้มบ้านโนนศรีสวัสดิ์ เมื่อ 3 ครอบครัวนี้มาตั้งถิ่นฐานบ้านเรือน ได้มีผู้คนทยอยเคลื่อนย้ายออกมาสร้างบ้านเรือน จนกลายมาเป็น ชุมชนวังยาว หลังจากก่อสร้างจนกลายมาเป็นชุมชนนั้น ได้มีการสร้างสถานที่สำคัญของชุมชนขึ้น เช่น พ.ศ. 2457 สร้างวัดบ้านวังยาว สร้างโรงเรียนขึ้น พ.ศ. 2509 สำหรับสิ่งที่เป็นความเชื่อที่ชุมชนนับถือ คือการนับถือผีปู่ตา เเละสันนิษฐานว่ามีศาลปู่ตาพร้อมกับการตั้งชุมชน เมื่อ พ.ศ. 2420 เรียกท่านว่า ปู่ตาขาว บ้างก็เรียกพ่อเมืองใต้ พ่อเมืองเหนือ การดำรงชีพของผู้คนต่างพึ่งพาอาศัยกันเเละกัน จนกระทั่งสิ่งที่ทำให้ชุมชนมีชื่อเสียงคือ การเป็นชุมชนนวัตวิถี ที่เป็นประตูเปิดให้ผู้คนจากภายนอกได้รับรู้ว่าชุมชนแห่งนี้มีทุนทางวัฒนธรรมทางด้านอาหารเเละสถานที่พักผ่อนของชาวเมืองมหาสารคามเเละจากพื้นที่ใกล้เคียง

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดกับ แม่น้ำชี
• ทิศใต้ ติดกับ เมืองมาสารคาม
• ทิศตะวันออก ติดกับ แม่น้ำชี
• ทิศตะวันตก ติดกับ แยกบ้านวังยาว

บ้านวังยาวมีจำนวนครัวเรือน 138 ครัวเรือน และมีจำนวนประชากรรวมทั้งสิ้น 370 คน แบ่งเป็นเพศชาย 196 คน หญิง 174 คน

ประชาชนส่วนใหญ่ในหมู่บ้านมีอาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลัก รายได้ส่วนใหญ่ของหมู่บ้านมาจากการทำนา และเลี้ยงโค กระบือ หมู เป็ด ไก่ เป็นอาชีพเสริม รับจ้างทั่วไป เเละค้าขาย

ในรอบปีหมู่บ้านวังยาว มีการทำบุญหรือประเพณีต่าง ๆ โดยอาศัยหลักในการปฏิบัติคือ “ฮีตสิบสอง” ซึ่งหมายถึง ประเพณีการทำบุญและพิธีกรรมในรอบ 1 ปี หรือ 12 เดือน ปัจจุบันประเพณีบางอย่างได้เลิกปฏิบัติไปแล้วเนื่องจากขาดผู้นำในการปฏิบัติและบางประเพณีที่เปลี่ยนแปลงการปฏิบัติไปเนื่องจากสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบันไม่เอื้ออำนวยประชาชนในหมู่บ้านมีการไปทำงานยังต่างถิ่นกันมาก ประเพณีที่หายไป เช่น ประเพณีสู่ขวัญข้าว, ลงแขกเกี่ยวข้าวบุญบั้งไฟ เป็นต้น แต่ประเพณีที่ยังถือปฏิบัติกันในรอบหนึ่งปีของหมู่บ้านมีอยู่มีดังนี้

• เดือนมกราคม ทำบุญขึ้นปีใหม่
• เดือนกุมภาพันธ์ บุญข้าวจี่
• เดือนมีนาคม บุญพระเวชสันดร และเทศน์มหาชาติ
• เดือนเมษายน เทศกาลสงกรานต์
• เดือนพฤษภาคม ประเพณีบุญบังไฟ
• เดือนมิถุนายน ประเพณีเลี้ยงดอนปู่ตา
• เดือนกรกฎาคม วันเข้าพรรษา
• เดือนสิงหาคม บุญข้าวประดับดิน
• เดือนกันยายน บุญข้าวสารท
• เดือนตุลาคม บุญตักบาตรเทโว และบุญออกพรรษา
• เดือนพฤศจิกายน บุญทอดกฐิน และประเพณีลอยกระทง
• เดือนธันวาคม บุญกุ้มข้าว

• แหล่งท่องเที่ยวภายในชุมชน กระทั่งพัฒนาเป็นชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านวังยาว

การใช้ภาษา คนในหมู่บ้านจะใช้ภาษาท้องถิ่นคือ ภาษาอีสาน ส่วนภาษากลางจะใช้ในกรณีที่ต้องติดต่อกับหน่วยงานทางราชการเป็นส่วนใหญ่

มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. (2545). สารานุกรมประวัติหมู่บ้านเเละสถานที่ในจังหวัดมหาสารคาม. มหาสารคาม :โครงการตำราคณะมนุษยศาสตร์เเละสังคมศาสตร์ เนื่องในวาระครบรอบ 35 ปี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม