พ.ศ. 2330 – 2400 (สมัยต้นรัตนโกสินทร์) ชาวลาวเวียงเริ่มตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำนครนายก และกระจายสู่ตำบลต่างๆ เช่น พิกุลออก โดยตั้งหมู่บ้านใกล้แหล่งน้ำ เช่น “เกาะไม้ลาย” ซึ่งอาจหมายถึงที่ดอนมีต้นไม้เฉพาะถิ่น

พ.ศ. 2475 หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ชุมชนได้รับการจัดระเบียบปกครองแบบสมัยใหม่ แบ่งเป็นหมู่บ้าน มีผู้ใหญ่บ้านประจำหมู่ ชุมชนเกาะไม้ลายอยู่ในตำบลพิกุลออก

พ.ศ. 2500–2520 การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานเริ่มเข้าถึง เช่น ถนนลูกรัง ไฟฟ้า และการส่งเสริมการศึกษาขั้นพื้นฐาน ชาวบ้านยังคงยึดอาชีพเกษตรเป็นหลัก

พ.ศ. 2535–2545 เกิดการรวมกลุ่มอาชีพ เช่น กลุ่มแม่บ้าน, กลุ่มผลิตข้าว, กลุ่มออมทรัพย์หมู่บ้าน เพื่อเสริมรายได้และสร้างเศรษฐกิจฐานราก

พ.ศ. 2550 จดทะเบียน วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตข้าวบ้านเกาะไม้ลาย เริ่มส่งเสริมการปลูกข้าวอินทรีย์ และแปรรูปข้าวเพื่อขาย

พ.ศ. 2560–2562 เข้าร่วมโครงการ OTOP นวัตวิถี ของรัฐบาล ร่วมกับชุมชนใกล้เคียง พัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้เกษตร-วัฒนธรรมแบบลาวเวียง

พ.ศ. 2565–ปัจจุบัน ขยายกิจกรรมชุมชนสู่แนวทาง เกษตรยั่งยืน และการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ มีการทำโฮมสเตย์เล็ก ๆ จัดกิจกรรมสาธิต เช่น การดำนา ปั้นข้าวเหนียว การฟ้อนลาวเวียง และส่งเสริมเยาวชนให้สืบทอดภูมิปัญญา

พื้นที่โดยรอบเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำนครนายก น้ำท่วมถึงบางส่วน เหมาะสำหรับทำการเกษตร เช่น ทำนา พืชไร่ และสวนผสม ดินส่วนใหญ่เป็นดินเหนียว - ดินร่วนเหนียว อุ้มน้ำได้ดี ใช้ประโยชน์ในการ ทำนาอินทรีย์ ฟาร์มเลี้ยงสัตว์ขนาดเล็ก

อาณาเขต

• ทิศเหนือ ติดต่อกับหมู่ที่ 8 บ้านหัวนา
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลบางอ้อ อำเภอบ้านนา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับหมู่ที่ 5 บ้านใหม่ และหมู่ที่ 6 บ้านตะลุง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับหมู่ที่ 10 บ้านแหลมไม้ย้อย

ชุมชนบ้านเกาะไม้ลาย หมู่ที่ 9 มีประชากรชาย 235 คน หญิง 261 คน รวม 496 คน มีลักษณะเครือญาติส่วนใหญ่เป็นครอบครัวขยาย มีสมาชิกหลายรุ่นอยู่ในบริเวณเดียวกัน และบางครอบครัวมีระบบเครือญ่ติแบบแนวนอน เช่น ญาติพี่น้องแยกบ้าน แยกครัวเรือน แต่ยังคงช่วยเหลือกันในด้านแรงงานการทำเกษตร หรือกิจกรรมชุมชน มีการแต่งงานและมีเครือญาติกับหมู่บ้านใกล้เคียง ทำให้เกิดเครือข่ายการช่วยเหลือกว้างขวางขึ้นในกิจกรรมชุมชนหรือการรวมกลุ่ม OTOP และวิสาหกิจชุมชน

อาชีพหลักของชาวบ้านคือ ทำนาข้าว โดยเฉพาะ "ข้าวอินทรีย์" หรือข้าวปลอดสาร ปลูกพืชผักสวนครัวแบบผสมผสาน เช่น พริก มะเขือ ตะไคร้ มะกรูด เพื่อบริโภคในครัวเรือนและจำหน่ายในตลาดท้องถิ่น มีบางครัวเรือนเลี้ยงสัตว์ เช่น กบ ปลา ไก่พื้นเมือง 

ในชุมชนบ้านเกาะไม้ลาย มีการรวมกลุ่มอาชีพที่โดดเด่น ได้แก่

• วิสาหกิจชุมชน "กลุ่มผลิตข้าวบ้านเกาะไม้ลาย" ผลิตข้าวอินทรีย์ ข้าวหอมมะลิ และข้าวไรซ์เบอร์รี่ มีโรงสีขนาดเล็ก และบรรจุภัณฑ์เอง จำหน่ายผ่านตลาดชุมชนและงานแสดงสินค้า OTOP ระดับจังหวัด นอกจากนี้ยังมีการอบรมการปลูกข้าวอินทรีย์และการควบคุมคุณภาพ โดยได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงาน เช่น กรมการพัฒนาชุมชน (พช.) และกรมส่งเสริมการเกษตร
• กลุ่มแม่บ้าน ผลิตน้ำสมุนไพร แชมพู สบู่สมุนไพร และผลิตภัณฑ์แปรรูปจากข้าว เช่น ข้าวเกรียบ ขนมข้าวต้มมัด ขนมข้าวพอง
• กลุ่มท่องเที่ยวเชิงเกษตร (OTOP นวัตวิถี) เปิดเป็นโฮมสเตย์ หรือแหล่งเรียนรู้อินทรีย์ จัดกิจกรรมสาธิตวิถีชีวิตของคนในชุมชน เช่น ดำนา ปั้นข้าวเหนียว ทำอาหารพื้นบ้าน ฟ้อนรำลาวเวียง ฯลฯ

มกราคม : ทำบุญขึ้นปีใหม่ เตรียมแปลงเพาะต้นกล้า เริ่มต้นฤดูการเกษตรใหม่ จัดกิจกรรมพบปะครอบครัว

กุมภาพันธ์ : เพาะต้นกล้า แปรรูปข้าวหลังเก็บเกี่ยวผลิตภัณฑ์ข้าว พืชผักพื้นบ้านเริ่มออกผล

มีนาคม : ฟื้นฟูดิน ปรับพื้นที่นา บำรุงดินอินทรีย์ เริ่มไถนา เตรียมปลูกพืชรุ่นใหม่

เมษายน : สงกรานต์/วันผู้สูงอายุ ประเพณีรดน้ำผู้ใหญ่, งานรวมญาติ, ร่วมทำบุญหมู่บ้าน

พฤษภาคม : เริ่มฤดูฝน ลงแขกดำนา ใช้แรงงานในเครือญาติและชุมชนในการดำนา

มิถุนายน : ดูแลต้นข้าว ปลูกผักสวนครัว กิจกรรมเกษตรต่อเนื่องช่วงต้นฤดูฝน

กรกฎาคม : เข้าพรรษา/ถวายเทียน  มีกิจกรรมจิตอาสา ทำบุญร่วมกัน นำผลผลิตไปถวายวัดในชุมชน

สิงหาคม : ตัดหญ้า/ใส่ปุ๋ยต้นข้าว กิจกรรมวันแม่ งานกลุ่มแม่บ้านจัดอบรม/ทำอาหารพื้นบ้าน

กันยายน : เก็บเกี่ยวข้าวรุ่นแรก ตรวจคุณภาพข้าว บางแปลงเริ่มเก็บเกี่ยวต้นฤดู

ตุลาคม : ออกพรรษา/สารทไทย เก็บเกี่ยวเต็มพื้นที่ งานบุญใหญ่ร่วมหมู่บ้าน ขายข้าวล็อตแรก

พฤศจิกายน : แปรรูปผลผลิต  งานประเพณีลอยกระทง ทำกระทงจากวัสดุธรรมชาติ จัดประกวดในชุมชน

ธันวาคม : สรุปผลผลิตประจำปี  งานกลุ่มอาชีพ/OTOP เตรียมงานแสดงสินค้าปลายปี เช่น ข้าวอินทรีย์ สมุนไพร

ผู้ดูแลโครงการศูนย์ข้าวชุมชนบ้านเกาะไม้ลาย หมู่ที่ 9 ตำบลพิกุลออก อำเภอบ้านนา จังหวัดนครนายก

• นายบุญชู ศุจิภานันท์
• นายทองอยู่ สีใส

ด้านมนุษย์ : ชาวบ้านมีองค์ความรู้ด้านการทำนาอินทรีย์ มีผู้นำชุมชนเข้มแข็ง มีการพัฒนาอาชีพผ่านการอบรมและการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องจากภาครัฐ

ด้านสังคม : โครงสร้างเครือญาติแน่นแฟ้น ช่วยเหลือกันในการทำเกษตร งานบุญ และงานชุมชน มีกลุ่มอาชีพที่หลากหลาย เช่น กลุ่มแม่บ้าน กลุ่มทำนาข้าวอินทรีย์ มีวัดและโรงเรียนเป็นศูนย์กลางของกิจกรรมร่วม

ด้านวัฒนธรรม : ชุมชนมีการสืบทอดวัฒนธรรมลาวเวียง เช่น ภาษา อาหาร การฟ้อนรำ รักษาประเพณีพื้นบ้าน เช่น สงกรานต์ ลอยกระทง เข้าพรรษา และมีความภาคภูมิใจในวิถีชุมชนและภูมิปัญญาท้องถิ่นของตน

ด้านเศรษฐกิจ : มีกลุ่มวิสาหกิจชุมชนและมีการจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์หมู่บ้าน ซึ่งรายได้หลักมาจากการเกษตร การขายผลผลิตแปรรูป และกิจกรรมท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี

• ภาษาไทย ใช้ในการติดต่อสื่อสารงานราชการ และการศึกษา
• ภาษาลาวเวียง มีการใช้ในครอบครัวที่มีเชื้อสาย โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุ และกลุ่มอนุรักษ์ งานบุญ เพลงพื้นบ้าน

พาเที่ยว "บ้านเกาะไม้ลาย หมู่ 9 ตำบลพิกุลออก อำเภอบ้านนา" หนึ่งในชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี จังหวัดนครนายก https://www.facebook.com

กรมการปกครอง. (2567). สถิติจำนวนประชากรทางการทะเบียนราษฎร. สืบค้นจาก https://stat.bora.dopa.go.th

สุชาญ อาลีอุสมาน. (2560). การทดสอบและประเมินผลเครื่องสีข้าวตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม. วิทยานิพนธ์. คณะวิศวกรรมศาสตร์. สาขาวิชาวิศวกรรมเครื่องจักรกลเกษตร. มหาวิทยาลัยราชมงคลธัญบุรี.

เทศบาลตำบลพิกุลออก. (ม.ป.ป.). ข้อมูลทั่วไป. สืบค้นจาก https://www.pikulook.go.th

OTOP นวัตวิถีนครนายก. (2562). บ้านเกาะไม้ลาย หมู่ 9 ตำบลพิกุลออก อำเภอบ้านนา. สืบค้นจาก https://fb.watch