ประมาณ 500 ปี ที่ผ่านมาตำบลจอเบาะเริ่มก่อตั้งโดยชุมชนเดิม ซึ่งเป็นป่าอุดมไปด้วยนกและพันธุ์ไม้ ได้รับการตั้งชื่อว่า “จอเบาะ” จากตำนานท้องถิ่น  ช่วงการก่อตั้งหมู่บ้านบ้านนากอ (หมู่ 6) เรื่องต้นตํารับชื่อ “นากอ” ยังมีหลายเล่าขานในชุมชน ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับลักษณะภูมิประเทศหรือพืชพันธุ์ในพื้นที่  

พ.ศ. 2530 เริ่มก่อสร้างอ่างเก็บน้ำคลองโต๊ะแกตามพระราชดำริ เพื่ออุปโภคบริโภคแก่ครัวเรือนประมาณ 50 ครัวเรือน และส่งเสริมการทำนาได้ถึง 150 ไร่  

15 กันยายน พ.ศ. 2546พระราชดำริเพิ่มเติมเกี่ยวกับการสร้างระบบกั้นน้ำ คันกั้นน้ำ และคลองส่งน้ำในตำบลจอเบาะ เพื่อปรับปรุงการเก็บกักและระบายน้ำของชุมชน  

พ.ศ. 2565กองร้อยทหารพรานนาวิกโยธินที่ 7 ร่วมกับชุมชนพัฒนา “ฝายบ้านนากอ” โดยเปิดทางน้ำ ตกแต่งภูมิทัศน์ และขุดลอกทรายที่อุดตันฝาย เพื่อคืนประโยชน์ให้ประชาชนในพื้นที่บริโภคและทำการเกษตรได้อีกครั้ง

มีสภาพทั่วไปเป็นที่ราบลุ่มและที่ราบสูง ลักษณะอากาศเป็นแบบมรสุมเขตร้อน แบ่งฤดูกาลเป็น 2 ฤดู ได้แก่

• ฤดูฝน ซึ่งแบ่งเป็น 2 ช่วง คือ1. ช่วงที่รับลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งพัดเอาความชื้นจากทะเลอันดามัน และมหาสมุทรอินเดียเข้ามา ทำให้มีฝนตกชุกในเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม 2. ช่วงที่รับมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดเอาความชื้นจากอ่าวไทยเข้ามา ทำให้มีฝนตกชุกในเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม
• ฤดูร้อน อยู่ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน เนื่องจากได้รับลมตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นลมร้อนที่พัดมาจากทะเลจีนใต้ทำให้อากาศโดยทั่วไปร้อนและชื้น

อาณาเขต

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลลุโบะบายะ อำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลมะรือโบตก อำเภอระแงะ จังหวัดนราธิวาส
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับตำบลงี่งอ อำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลสุวารี อำเภอรือเสาะ จังหวัดนราธิวาส

บ้านนากอ หมู่ที่ 6 ตำบลจอเบาะ อำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส มีประชากรชาย 485 คน หญิง 536 คน รวม 1,021 คน

อาชีพหลักของคนในชุมชน คือ เกษตรกรรม ปลูกพืชพื้นถิ่น เช่น สะตอ, ส้มแขก, กล้วย, พริก, ผักสวนครัว พืชผลส่วนใหญ่ปลูกในพื้นที่รอบบ้านหรือในระบบเกษตรผสมผสาน มีปศุสัตว์ขนาดย่อม เลี้ยงไก่ไข่ สำหรับบริโภคในครัวเรือนและจำหน่าย 

มีการรวมกลุ่มอาชีพเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนากอ ตำบลจอเบาะ อำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส แปรรูป "ลูกหยีแห่งเทือกเขาบูโด"

นางอรุณี ยะโย ประธานกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนากอ

ด้านกายภาพ มีพื้นที่เกษตรกรรมอุดมสมบูรณ์ (สวนยางพารา สวนผลไม้ นาข้าว) ฝายบ้านนากอ และอ่างเก็บน้ำคลองโต๊ะแก (ใช้ในการเกษตรและอุปโภค–บริโภค) ระบบถนนในหมู่บ้าน แม้บางช่วงยังเป็นลูกรัง แต่สามารถเชื่อมต่อกับหมู่บ้านใกล้เคียงได้ ที่อยู่อาศัยสร้างจากวัสดุท้องถิ่น (ไม้ สังกะสี ปูน)

ด้านเศรษฐกิจ ชุมชนมีรายได้จากการทำสวนยางพารา และผลไม้ เช่น มังคุด ลองกอง รายได้เสริมจากการแปรรูปผลผลิตท้องถิ่น เช่น ลูกหยีกวน, กล้วยอบน้ำผึ้ง (มีการรวมกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชน) กลุ่มออมทรัพย์หมู่บ้าน / กองทุนหมู่บ้าน / กองทุนสตรี การจำหน่ายผลิตภัณฑ์ผ่านงานโอท็อปและตลาดฮาลาล

ด้านปัญญา ภูมิปัญญาชาวบ้าน เช่น การทำลูกหยีกวน การจักสานจากใบตองตึง การเลี้ยงปลาในบ่อผสมผสาน ภาษามลายูท้องถิ่น (ยาวี) ที่ใช้สื่อสารในชุมชน และถ่ายทอดผ่านครอบครัวและโรงเรียนศาสนา ผู้นำท้องถิ่นที่มีความรู้ เช่น โต๊ะครู, โต๊ะอิหม่าม, ครูปอเนาะ ระบบการเรียนรู้คู่ศาสนาและทางโลก ผ่านโรงเรียนตาดีกาและโรงเรียนบ้านจอเบาะ

ด้านสังคม ความสัมพันธ์ของชาวบ้านแบบเครือญาติและเพื่อนบ้านที่แน่นแฟ้น มีสภาผู้นำชุมชน กลุ่มอาสาสมัคร และหน่วยงานท้องถิ่นที่ทำงานร่วมกัน เช่น อาสาสมัครสาธารณสุข, กลุ่มแม่บ้าน การจัดกิจกรรมประเพณีและศาสนา เช่น ฮารีรายอ, เมาลิด, ละศีลอด ระบบศาสนาอิสลามที่เป็นศูนย์รวมจิตใจและจริยธรรม

ด้านทรัพยากรธรรมชาติ พื้นที่ป่า/ภูเขาใกล้หมู่บ้าน ใช้เป็นแหล่งหาของป่า สมุนไพร แหล่งน้ำธรรมชาติ (คลอง โต๊ะแก ฝาย) ที่ยังมีน้ำตลอดปี พืชพื้นบ้านที่นำมาใช้บริโภคและรักษาโรค เช่น สะตอ, เหงือกปลาหมอ, ใบขี้เหล็ก

ด้านวัฒนธรรม การแต่งกายแบบมลายู เช่น ผ้านุ่ง, เสื้อยาว, ฮิญาบ อาหารท้องถิ่น เช่น ข้าวยำ ซุปเนื้อ ขนมอาซูรา ลูกหยี ศิลปะการแสดงพื้นบ้าน เช่น ดีเกร์ฮูลู, ซิละต์ การสืบทอดประเพณีผ่านมัสยิด โรงเรียนศาสนา และครอบครัว

• ภาษาไทย ใช้ในสถานศึกษา หน่วยงานราชการ และการสื่อสารกับคนนอกพื้นที่
• ภาษามลายูถิ่น (ยาวี) เป็นภาษาที่ใช้สื่อสารกันในชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในครัวเรือนและชุมชน ใช้รูปแบบการพูดเป็นภาษามลายูถิ่นที่แตกต่างจากภาษามลายูมาตรฐานในมาเลเซีย (มีสำเนียงเฉพาะของชายแดนใต้)ภาษาอาหรับ ใช้เฉพาะในการสวดมนต์และอ่านคัมภีร์อัลกุรอาน

กรมการปกครอง. (2567). สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร. สืบค้นจาก https://stat.bora.dopa.go.th

ปิยะดา มณีนิล และสัสดี กำแพงดี. (2567). การวิเคราะห์องค์ประกอบการจัดการธุรกิจของวิสาหกิจชุมชนผลิตสินค้าเกษตรแปรรูปในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้. สหวิทยาการและความยั่งยืนปริทรรศน์ไทย, 14(1), บทความที่ 1.

สำนักข่าว กรมประชาสัมพันธ์. (2565). กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนากอ ตำบลจอเบาะ อำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส แปรรูป "ลูกหยีแห่งเทือกเขาบูโด" วางรากฐานความสุขจากครอบครัวสู่ชุมชน ต้นแบบการพัฒนาที่ยั่งยืน. สืบค้นจาก https://nbtworld.prd.go.th

องค์การบริหารส่วนตำบลจอเบาะ. (2565). ประวัติความเป็นมา. สืบค้นจาก https://www.jobok.go.th