ก่อน พ.ศ. 2479 พื้นที่นี้เป็นย่านชุมชนชาวจีนอพยพจากแถบฮ่องกง–แต้จิ๋ว ตั้งถิ่นฐานเพื่อค้าขายใกล้สถานีรถไฟหาดใหญ่

พ.ศ. 2479 สร้างศาลเจ้าหล่อโจ้ว (เทพเจ้าหล่อโจว) จุดเริ่มต้นของวัดฉื่อฉางในปัจจุบัน

พ.ศ. 2491 ศาลเจ้าหล่อโจ้วได้รับการพัฒนาเป็น “วัดเมตตากุศล” หรือวัดฉื่อฉาง สังกัดจีนนิกาย

พ.ศ. 2500–2520 ย่านถนนศุภสารรังสรรค์เริ่มเจริญทางเศรษฐกิจ มีร้านค้า ร้านอาหาร และหอพักจำนวนมาก (หลายร้านยังเปิดอยู่จนถึงปัจจุบัน)

พ.ศ. 2530–2540 วัดฉื่อฉางได้รับการขยายอาคาร มีการสร้างพระเจดีย์ และหอฉัน 4 ชั้น สถาปัตยกรรมผสมจีน–ทิเบต–ไทย

พ.ศ. 2550 เป็นต้นมาการท่องเที่ยวเมืองหาดใหญ่เริ่มบูมขึ้นอีกครั้ง ย่านฉื่อฉางกลายเป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยวชาวมาเลเซียและสิงคโปร์

พ.ศ. 2562 เริ่มมีการรวมกลุ่มชุมชนเพื่อผลักดัน “ฉื่อฉางโมเดล” ย่านวัฒนธรรม–เศรษฐกิจสร้างสรรค์ (Creative Community)

พ.ศ. 2566 เทศบาลนครหาดใหญ่จับมือกับภาคประชาสังคมเปิดตัว “เทศกาลฉื่อฉางกางเมือง” ครั้งแรก

พ.ศ. 2567–2568 วัดฉื่อฉางและชุมชนได้รับรางวัล “ชุมชนต้นแบบพหุวัฒนธรรม” และ “พื้นที่สร้างสรรค์ของภาคใต้” มีการจัดงานเทศกาลและงานศิลปะต่อเนื่อง

เป็นย่านเมืองเก่าในตัวเมืองหาดใหญ่ ใกล้สถานีรถไฟหาดใหญ่ สภาพแวดล้อมเป็นย่านพาณิชยกรรมผสมชุมชนดั้งเดิม อาคารส่วนใหญ่เป็นตึกแถว 2–4 ชั้น ถนนในย่านมีขนาดเล็กถึงกลาง เหมาะกับการเดินเท้าและจัดกิจกรรมชุมชน เช่น งานเทศกาล พื้นที่ส่วนใหญ่เป็น พื้นที่สาธารณะ–เอกชนผสมผสาน เช่น วัดฉื่อฉาง, ร้านค้า, ที่พักอาศัย, โฮสเทล และร้านอาหาร

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ถนนเพชรเกษม, ตลาดกิมหยง, สถานีรถไฟหาดใหญ่
• ทิศใต้ ถนนราษฎร์อุทิศ, ใกล้โรงพยาบาลมิตรภาพสามัคคี
• ทิศตะวันออก ถนนนิพัทธ์อุทิศ 3, ย่านโรงแรม, โฮสเทล
• ทิศตะวันตก ถนนนิพัทธ์อุทิศ 1 และย่านศูนย์การค้า โอเดียน, ลีการ์เดนส์

• ชาวไทยเชื้อสายจีน เป็นกลุ่มชาติพันธุ์หลักของย่านฉื่อฉาง ชุมชนนี้ประกอบไปด้วยคนไทยเชื้อสายจีนหลายเจเนอเรชัน สืบทอดธุรกิจ ร้านค้า และวัด เช่น วัดฉื่อฉาง กลุ่มคนเหล่านี้มีองค์กรชุมชน เช่น สมาคมแต้จิ๋ว ฮกเกี้ยน ฮากกา และอื่นๆ เป็นโครงสร้างสังคมในการร่วมแรงร่วมใจสนับสนุนความเชื่อและธุรกิจ 
• ชาวมลายูในหาดใหญ่ หาดใหญ่มีประชากรชาวมลายู (ไทยมลายู) กระจายอยู่ โดยเฉพาะในบางย่านของเมือง แม้ในฉื่อฉางจะไม่ใช่กลุ่มหลัก แต่ย่านโดยรอบเมืองหาดใหญ่มีการอยู่ร่วมกันทางวัฒนธรรมระหว่างกลุ่มมลายู ไทย และจีนอย่างหลากหลาย  

อาชีพของคนในชุมชนมีลักษณะเฉพาะที่สะท้อนความเป็นย่านพาณิชยกรรมดั้งเดิมของคนไทยเชื้อสายจีนที่พัฒนาไปพร้อมกับเมืองหาดใหญ่มายาวนาน เช่น ค้าขาย (เจ้าของร้านค้า) เป็นอาชีพดั้งเดิมของชาวไทยเชื้อสายจีนในย่านนี้ เช่น ร้านทอง ร้านขนม ร้านขายยาแผนโบราณ ร้านขายเสื้อผ้า ร้านของฝาก ธุรกิจอาหาร มีร้านอาหารเก่าแก่หลายเจนเนอเรชัน เช่น ขนมจีบ ซาลาเปา ก๋วยเตี๋ยว ข้าวมันไก่ ชา กาแฟ ฯลฯ ธุรกิจบริการ / ที่พัก / โฮสเทล หลายครอบครัวดัดแปลงบ้านหรืออาคารเก่าเป็นโฮสเทลหรือเกสต์เฮาส์เพื่อรองรับนักท่องเที่ยว ช่างฝีมือและธุรกิจครอบครัว เช่น ช่างซ่อมนาฬิกา ตัดผม ทำทอง ช่างตัดเสื้อ ทำขนมจีน-ขนมเปี๊ยะ ฯลฯ ผู้ประกอบการสร้างสรรค์ / ศิลปินท้องถิ่น จากการสนับสนุนของโครงการ “Made in Chue Chang” และเทศกาล “ฉื่อฉางกางเมือง” มีคนรุ่นใหม่ในชุมชนเริ่มสร้างแบรนด์ของตนเอง เช่น สินค้าแฮนด์เมด กาแฟ local craft แกลเลอรี

ทุนทางวัฒนธรรม วัดฉื่อฉาง (วัดเมตตากุศล) เป็นศูนย์รวมจิตใจของชุมชน- ประเพณีจีน เช่น ไหว้เจ้า, ตรุษจีน, กินเจ สืบทอดต่อเนื่อง- งานเทศกาล “ฉื่อฉางกางเมือง” แสดงให้เห็นความเข้มแข็งทางวัฒนธรรม

ทุนทางภูมิปัญญา การทำอาหารจีนแบบดั้งเดิม (ซาลาเปา, ขนมเปี๊ยะ)- การแพทย์แผนจีน เช่น ต้มสมุนไพร จัดยาจีน- ความเชี่ยวชาญของช่างฝีมือท้องถิ่น เช่น ช่างทอง ช่างตัดผม ช่างตัดเสื้อ

ทุนทางสังคม ความสัมพันธ์ของชาวไทยเชื้อสายจีนที่เหนียวแน่นและสืบทอดต่อกันมาหลายรุ่น- การรวมตัวกันของกลุ่มร้านค้า “Made in Chue Chang” เพื่ออนุรักษ์และต่อยอดกิจการเก่า- ความร่วมมือกับเทศบาลและเครือข่ายศิลปินรุ่นใหม่ในงานพัฒนาย่าน

ทุนทางเศรษฐกิจ ธุรกิจดั้งเดิม เช่น ร้านทอง, ร้านขนม, ร้านขายยาจีน, โรงแรม- ศักยภาพทางการท่องเที่ยว: street food, โฮสเทล, คาเฟ่- พื้นที่เชิงพาณิชย์กลางเมืองใกล้แหล่งสำคัญ เช่น ตลาดกิมหยง, สถานีรถไฟ

ทุนด้านกายภาพและพื้นที่ อาคารเก่าที่มีคุณค่าและศักยภาพด้านการอนุรักษ์ เช่น บ้านเก่า อาคารไม้ อาคารสไตล์ชิโนโปรตุกีส- ถนนศุภสารรังสรรค์และแสงศรีซึ่งเหมาะแก่การจัดกิจกรรม สตรีทอาร์ต ตลาดวัฒนธรรม

ทุนสิ่งแวดล้อม พื้นที่เมืองที่มีการจัดการสิ่งแวดล้อมที่ดีในระดับชุมชน เช่น การจัดต้นไม้แนวถนน การรีไซเคิลขยะ- บรรยากาศชุมชนเก่าแก่ที่เงียบสงบ เหมาะกับการเดินชมและพักผ่อน

• ภาษาไทยกลาง เป็นภาษาหลักในการสื่อสารทั่วไปในชีวิตประจำวัน ใช้ในการทำธุรกรรม พูดคุยกับนักท่องเที่ยว และติดต่อราชการ
• ภาษาจีนแต้จิ๋ว เป็นภาษาดั้งเดิมของคนเชื้อสายจีนในย่านฉื่อฉาง โดยเฉพาะรุ่นปู่-ย่า มักใช้ในครอบครัว ร้านค้าเก่า และในพิธีกรรมศาสนาที่วัดฉื่อฉาง คนรุ่นใหม่เข้าใจได้น้อยลง แต่ยังมีการพยายามอนุรักษ์ไว้ เช่น ในการร้องเพลงจีนหรือไหว้เจ้า
• ภาษาจีนกลาง (แมนดาริน) ใช้ในบางโรงเรียน หรือในบริบททางธุรกิจ/การท่องเที่ยว คนรุ่นใหม่บางคนเรียนเพิ่มเติมเพื่อติดต่อกับนักท่องเที่ยวชาวจีน หรือเรียนต่อ
• ภาษาไทยถิ่นใต้ ใช้ในการพูดคุยแบบไม่เป็นทางการ โดยเฉพาะกับเพื่อนบ้านหรือลูกค้าท้องถิ่น เป็นส่วนหนึ่งของอัตลักษณ์ทางภาษาของคนหาดใหญ่โดยรวม

พัชรินทร์ บุญนุ่น, ลัดดา ทองตั้ง และวันดี นวลสร้อย. (2563). การศึกษาพฤติกรรมของนักท่องเที่ยวชาวไทยที่มีต่อการสร้างมูลค่าเพิ่มของชุมชนย่านฉื่อฉาง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา กรณีศึกษา: ช่วงเทศกาลกินเจ. วารสารปัญญาภิวัฒน์.

ดวงธิดา พัฒโน และคณะ. (2567). การใช้ทุนทางวัฒนธรรมเป็นเครื่องมือพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน: กรณีศึกษา: กลไกการสถาปนาแนวคิด "วิถีมงคล" เพื่อสร้างอัตลักษณ์ใหม่ของเมืองหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 8(10), 137-150.

เทศบาลนครหาดใหญ่. (ม.ป.ป.). ประวัติหาดใหญ่. สืบค้นจาก https://www.hatyaicity.go.th

Akira Lipe Travel. (ม.ป.ป.). วัดฉื่อฉางตำนานของเมืองหาดใหญ่. สืบค้นจาก https://www.akiralipetravel

Hatyai Focus. (2560). วัดฉื่อฉาง วัดตำนานเมืองหาดใหญ่. สืบค้นจาก https://www.hatyaifocus

Nukkpidet. (2567). วัดฉื่อฉาง ที่เที่ยวหาดใหญ่ สงขลา วัดจีนใจกลางเมือง. สืบค้นจาก https://travel.trueid