ชุมชนห้าแยกกำปงบาโงย เดิมสภาพพื้นที่แห่งนี้ เป็นหมู่บ้านบาโงย ซึ่งในภาษาไทย หมายถึงโคก หรือเนิน ประชาชนในพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นคนดั้งเดิม เมื่อความเจริญเข้ามาในพื้นที่ ทางราชการได้ก่อสร้างถนน จ้านวน 4 สาย คือ ถนนสาย 15 ถนนเวฬุวัน ถนนสิโรรส สาย 2 และถนนกอเดร์อูมา ซึ่งตัดกันเป็นห้า แยก ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ชาวบ้านได้เรียกว่า จาบังลีมอกำปงบาโงย ซึ่งมีความหมายว่า ห้าแยกกำปงบาโงยในปี พ.ศ. 2540 ทางเทศบาลได้มีนโยบายจัดตั้งชุมชนและคณะกรรมการชุมชนโดยใช้ชื่อว่า “ชุมชนห้าแยกก้าปงบาโงย” ซึ่งปัจจุบันที่ท้ำการชุมชนห้าแยกกำปงบาโงย ตั้งอยู่เลขที่ 6 หมู่ที่ 2 ถนนกอเดร์อูมา ตำบลสะเตง อำเภอเมือง จังหวัดยะลา มีพื้นที่ประมาณ 683,991 ตารางเมตร

ชุมชนห้าแยกกำปงบาโงย เป็นชุมชนเมืองขนาดเล็ก ตั้งอยู่เลขที่ 6 หมู่ที่ 2 ถนนกอเดร์อูมา ตำบลสะเตง อำเภอเมือง จังหวัดยะลา

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ        ติดต่อกับ    ชุมชนบ้านร่ม
• ทิศใต้           ติดต่อกับ    ชุมชนตลาดเกษตร
• ทิศตะวันออก    ติดต่อกับ    ชุมชนเวฬุวัน
• ทิศตะวันตก     ติดต่อกับ     แม่น้ำปัตตานี

สภาพพื้นที่กายภาพ

สภาพโดยทั่วไปเป็นที่ราบ มีพื้นที่ประมาณ 683,991 ตารางเมตร หรือ 0.683 ตารางกิโลเมตร ลักษณะอาคารบ้านเรือนจะเป็นบ้านเดี่ยว บ้านเรือนที่ติดต่อกัน และอาคารพาณิชย์ นอกจากนั้นภายในชุมชนมีพื้นทำการเกษตรโดยมีแม่น้ำปัตตานีไหลผ่านชุมชน

จากข้อมูลการสำรวจของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ปี 2565 ระบุจำนวนครัวเรือน และประชากรห้าแยกกำปงบาโงย จำนวน 244 ครัวเรือน ประชากรรวมทั้งหมด 1,129 คน แบ่งประชากรชาย 535 คน หญิง 594 คน เป็นชุมชนมุสลิมมลายู โดยสมาชิกในชุมชนส่วนใหญ่อาศัยอยู่ร่วมกันแบบครอบครัวที่มีความหลากหลายช่วงวัย จากรากฐานความสัมพันธ์เชิงเครือญาติทำให้ผู้คนในสังคมมีการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ระหว่างกัน

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: มลายู

กลุ่มกิจกรรม/อาชีพ มีจํานวน 2 กลุ่ม ดังนี้

1. กลุ่มกิจกรรม/อาชีพผ้าบาติก ผ้าบาติกเป็นศิลปหัตถกรรมบนผืนผ้า เกิดจากฝีมือและความคิดสร้างสรรค์ของผู้ที่เขียนลวดลายสีสรรค์และเอกลักษณ์ที่สะท้อนถึงศิลปวัฒนธรรมของพื้นที่นั้นๆ โดยกลุ่มอาชีพนี้มีนางไรมี เป็นประธานกลุ่มฯ
2. กลุ่มฌาปนกิจสงเคราะห์ เป็นกลุ่มที่จัดตั้งขึ้นเพื่อทำการสงเคราะห์ซึ่งกันและกันในการจัดการศพ หรือจัดการศพและสงเคราะห์ครอบครัวของสมาชิกซึ่งถึงแก่ความตายด้วยเงินสงเคราะห์ โดยไม่ประสงค์จะหากำไรเพื่อแบ่งปันกัน

ด้านการบริหารชุมชน

1. นายการียา เจ๊ะเลาะ ประธานชุมชน

2. นายมูฮ้ามัด กะลูแป รองประธานชุมชน

ในรอบปีผู้คนในชุมชนจะมีวิธีชีวิตทางวัฒนธรรมและวิธีชีวิตทางเศรษฐกิจที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นดังต่อไปนี้

วิถีชีวิตทางวัฒนธรรม

เทศกาลวันฮารีรายอ (วันอีดิลฟิตรี และวันอีดิลอัฏฮา) เป็นเทศกาลและวันสำคัญของชาวมุสลิมทั่วโลกวันหนึ่ง ถือได้ว่าเป็นวันรื่นเริงประจำปีซึ่งชาวมุสลิมได้เดินทางกลับภูมิลำเนาของตนเอง เพื่อเข้าร่วมประกอบพิธีกรรมทางศาสนาโดยพร้อมเพรียงกัน ได้พบปะสังสรรค์กับเพื่อน ญาติพี่น้องเพื่อขออภัยซึ่งกันและกัน ช่วงเวลาในรอบ 1 ปีของชาวมุสลิมมีวันฮารีรายอ 2 ครั้ง คือ วันอีดิลฟิตรี และวันอีดิลอัฏฮา  ในวันดังกล่าว ชาวมุสลิมนิยมใส่เสื้อผ้าของใหม่ๆ สะอาด สวยงาม มีกลิ่นหอม สำหรับอาหารที่นิยมทำในวันฮารีรายอ คือ ตูปะ (ข้าวเหนียวต้ม)

ปีใหม่ฮิจเราะห์ศักราช เป็นศักราชทางศาสนาอิสลาม เริ่มนับเมื่อท่านนบีมูฮัมหมัดกระทำฮิจเราะห์ (ฮิจเราะห์ แปลว่า การอพยพโยกย้าย) คือ อพยพจากเมืองเมกกะไปอยู่ที่เมืองเมดินะ เป็นปีเริ่มต้นของศักราชอิสลาม

อิสรออ์และมิรอจญ์ อิสรออ์ หมายถึง การเดินทางในเวลากลางคืน และมิอฺรอจญ์ หมายถึง การเดินทางขึ้นสู่เบื้องบน (หมายถึงฟ้า) ส่วน “อิสรออ์และมิอฺรอจญ์” หมายถึง การเดินทางในเวลากลางคืนของทท่านศาสดา จาก มัสยิดอัลหะรอม ณ นครมักกะฮฺอันทรงเกียรติไปยังมัสยิดอัลอักศอ หลังจากนั้นท่านก็เดินทางขึ้นสู่ฟากฟ้าทีละชั้น ทีละชั้น จนไปถึง สถานที่ที่มีชื่อว่า“สิดรอตุลมุนตะฮา” หลังจากนั้นท่านก็เดินทางกลับลงสู่พื้นดินและมุ่งสู่นครมักกะฮฺอีกครั้งหนึ่งโดยใช้เวลาในการเดินทางทั้งหมดเพียงหนึ่งคืนเท่านั้น

ประเพณีอาซูรอสัมพันธ์ เป็นประเพณีท้องถิ่นของชาวไทยมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ คำว่า อาซูรอ เป็นภาษาอาหรับ แปลว่า การผสม การรวมกัน คือการนำสิ่งของที่รับประทานได้หลายสิ่งหลายอย่างมากวนรวมกัน มีทั้งชนิดคาวและหวาน การกวนข้าวอาซูรอจะใช้คนในหมู่บ้านมาช่วยกันคนละไม้คนละมือ เพื่อความสามัคคีและสร้างความพร้อมเพรียงเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน อันมีผลต่อการอยู่ร่วมกันของสังคมอย่างมีความสุข ก่อนจะแจกจ่ายให้รับประทานกัน เจ้าภาพจะเชิญบุคคลที่นับถือของชุมชนขึ้นมากล่าวขอพร (ดูอา) ก่อน จึงจะแจกให้คนทั่วไปรับประทานกัน

ประเพณีเมาลิด เป็นกิจกรรมประจำปีที่ชุมชนจัดขึ้นทุกปีเพื่อเป็นการรำลึกถึงหลักธรรมคำสอน และผลงานของท่านนบีมูฮัมมัด ทั้งยังมีการรวมตัวกันเพื่อฟังเรื่องเล่าชีวประวัติแบบฉบับอันงดงาม บุคลิกภาพอันมีเกียรติของท่านนบี และมีการเลี้ยงรับอาหารคนจน รวมไปถึงบรรดามุสลิม

เดือนมีนาคม มหกรรมแข่งขันนกเขาชวาเสียงอาเซียน เทศบาลนครยะลาร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย หน่วยงานภาครัฐและเอกชนร่วมจัดขึ้น ซึ่งการแข่งขันนกเขาชวาเสียงอาเซียนได้รับความสนใจจากพี่น้องชาวไทยในพื้นที่และต่างพื้นที่ รวมทั้งผู้สนใจจากประเทศในกลุ่มอาเซียนส่งนกเข้าร่วมแข่งขันร่วมประมาณ 2,000 นก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว อนุรักษ์เผยแพร่วัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น ส่งเสริมอาชีพการเลี้ยงนกเขาชวาและธุรกิจเกี่ยวกับนก เป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

เดือนเมษายน ประเพณีสุนัตหมู่ เป็นประเพณีการการขลิบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศชายของมุสลิม ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะจัดขึ้นในช่วงปิดเทอมยาว 

เดือนพฤษภาคม งานถนนคนเดินยะลา  เทศบาลนครยะลา ร่วมกับหน่วยงานต่างๆในจังหวัดยะลา และผู้ประกอบการในพื้นที่ได้จัดงาน ”ถนนคนเดิน” ขึ้นเพื่อสร้างช่องทางการตลาด กระตุ้นเศรษฐกิจในพื้นที่เพื่อให้ผู้ประกอบการได้นำสินค้าต่างๆ อาทิ สินค้าโอทอป สินค้าชุมชน ออกมาจำหน่ายให้พี่น้องประชาชนได้ซื้อในราคาถูก มีคุณภาพ นอกเหนือจากนั้นเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยว ตลอดจนสร้างภาพลักษณ์ที่ดีของคนในจังหวัด ประชาชนได้รับความบันเทิง ผ่อนคลายความตึงเครียดจากสถานการณ์ความไม่สงบ

เดือนพฤษภาคม-มิถุนายน งานสมโภชนหลักเมือง เป็นงานประเพณีสำคํญประจำปีของจังหวัดยะลา เพื่อเฉลิมฉลองและสมโภชหลักเมือง อันเป็นที่เคารพสักการบูชาของประชาชนชาวจังหวัดยะลา และประชาชนทั่วไป โดยมีขบวนแห่หลักเมืองจำลอง ขบวนแห่งานกาชาดจังหวัดยะลา (วัฒนธรรมและของดีเมืองยะลา) กิจกรรมเปิดงานกาชาดจังหวัดยะลา สำหรับกิจกรรมตลอดระยะเวลา 11 วัน 11 คืน ซึ่งภายในงานมีการออกบูธแสดง และกิจกรรมต่างๆ อาทิ การออกร้านกาชาด การออกรางวัลสลากกาชาดเพื่อการกุศล การประกวดธิดานิบง การประกวดร้องเพลงลูกทุ่งไทย ขวัญใจมหาชน การจัดนิทรรศการ การแสดงผลงานวิชาการของหน่วยราชการ สถานศึกษาและภาคเอกชน และอีกมากมาย

วิถีชีวิตทางเศรษฐกิจ

การประกอบอาชีพ ประชากรส่วนใหญ่ในชุมชนจะประกอบอาชีพหลัก คือ ค้าขาย รับจ้างทั่วไป รับราชการ และเกษตรกรรม ส่วนอาชีพเสริม คือ ทำกรงนก เพาะพันธุ์นกเขาชวา ตีเหล็ก ทำโครงหลังคาเหล็กดัด เป็นต้น เพื่อใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์

1. นางไรมี (ไม่ทราบนามสกุล) เชี่ยวชาญด้านการทำผ้าบาติก
2. นางฮายีเราะ มะแซ  เชี่ยวชาญด้านการทำขนมพื้นบ้าน

ในชุมชนสามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวหรือผู้สนใจนอกพื้นที่มาศึกษา เรียนรู้ และอุดหนุนผ้าบาติกของชุมชน

กลุ่มอาชีพผ้าบาติก บาติกเป็นศิลปหัตถกรรมบนผืนผ้า เกิดจากฝีมือและความคิดสร้างสรรค์ของผู้ที่เขียนลวดลายสีสรรค์และเอกลักษณ์ที่สะท้อนถึงศิลปวัฒนธรรมของพื้นที่นั้นๆ

ด้านการศึกษา ชุมชนจะมีโรงเรียนตาดีกา (ศูนย์การศึกษาอิสลามประจำมัสยิด) และห้องเรียนอัลกุรอ่าน ซึ่งจะตั้งอยู่ในบริเวณมัสยิด ซึ่งผู้เรียนส่วนใหญ่จะเป็นเด็กๆในชุมชน พื้นที่มัสยิดถือว่าเป็นแหล่งบ่มเพาะการเรียนการสอนด้านศาสตร์ศาสนาอิสลามให้แก่เด็กๆในชุมชนและชุมชนใกล้เคียง

ผู้คนในชุมชนจะใช้ภาษาไทยและภาษามลายูในการสื่อสารเนื่องด้วยเป็นชุมชนมุสลิมและสมาชิกในชุมชนส่วนใหญ่เป็นคนมลายู

ด้านสังคมและประชากร:

สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในชุมชนที่ปรากฏเห็นได้ชัดในด้านสังคมและประชากร โดยมีรายละเอียด ดังนี้

การเปลี่ยนแปลงของสังคมไปสู่ความทันสมัย ปรากฏการณ์การเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัด ได้แก่ จำนวนอาคารบ้านเรือน ร้านค้า และการสร้างบ้านเรือนที่ทันสมัย ทำให้ชุมชนเกิดการเปลี่ยนแปลงจากเดิมไปมาก

ด้านความท้าทายของชุมชน ชุมชนประสบกับความท้าท้าย ดังนี้

1. ปัญหายาเสพติต

2. เยาวชนบางส่วนขาดโอกาสทางการศึกษา

3. ถนนสายหลักตัดผ่านชุมชน ท้าให้เกิดมลภาวะและความไม่ปลอดภัยต่อชีวิต

4. สาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน เช่น ถนนและน้ำประปาไม่ทั่วถึง

อย่างไรก็ตาม ทางชุมชนได้ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ เทศบาลนครยะลา และ

หน่วยงานอื่นๆในพื้นที่ โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้สนับสนุนงบประมาณและบุคลากร เข้ามาดูแล ติดตาม และแก้ไข้ปัญหาดังกล่าวให้กับชุมชน

ด้านการมีส่วนร่วม สมาชิกในชุมชนให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีในการทำกิจกรรมต่างๆของชุมชน

ภายในชุมชนมีกลุ่มอาชีพทำผ้าบาติกซึ่งสามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวหรือผู้สนใจนอกพื้นที่มาศึกษา เรียนรู้ และอุดหนุนผ้าบาติกของชุมชน

ฝ่ายแผนงานและงบประมาณ กองวิชาการและแผนงาน. (2564). แผนชุมชนประจำปี ๒๕๖๔. เทศบาลนครยะลา จังหวัดยะลา

ฝ่ายแผนงานและงบประมาณ กองวิชาการและแผนงาน. (2565). แผนชุมชนประจำปี ๒๕๖๕. เทศบาลนครยะลา จังหวัดยะลา

นายมูฮัมมัด กะลูแป. (2 มิถุนายน 2566). ข้อมูลทั่วไปของชุมชน. (มูฮำหมัดอาลี ซง, ผู้สัมภาษณ์)