บ้านหนองมะอึ ตั้งอยู่ในตำบลโนนหมากเค็ง อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว เป็นพื้นที่เก่าแก่ของอำเภอวัฒนานคร ในอดีตขึ้นกับจังหวัดปราจีนบุรี ต่อมาเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2536 ได้แยกออกมาเป็นจังหวัดสระแก้ว ราษฎรเดิมอพยพมาจากจังหวัดอื่น ๆ เช่น นครราชสีมา บุรีรัมย์ และอำเภอต่าง ๆ ในจังหวัดปราจีนบุรี

ชาวบ้านกลุ่มแรกอพยพมาตั้งถิ่นฐานบริเวณหนองน้ำ ซึ่งมีต้นมะอึขึ้นอยู่มากจึงเรียกว่า "บ้านหนองมะอึ" และเริ่มมีการทำเกษตรกรรมพื้นฐาน เช่น การทำนา ทำไร่ และเก็บหาของป่า

ต่อมาได้มีการขยายตัวของครอบครัวดั้งเดิม เกิดการสร้างบ้านเรือนเพิ่มเติม มีการจัดตั้งวัดและศูนย์รวมจิตใจของชุมชน คือ "ที่พักสงฆ์ป่าสามัคคี" และยังมีการจัดตั้งโรงเรียนประถมศึกษาสำหรับเยาวชนในพื้นที่

ในยุคพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน รัฐบาลเริ่มเข้ามาพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ถนน ไฟฟ้า ประปา มีการจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลโนนหมากเค็ง เพื่อดูแลและพัฒนาชุมชนที่อยู่ภายใต้ตำบลโนนหมากเค็ง

เมื่อ 10-20 ปีที่ผ่านมา ในยุคเปลี่ยนผ่านและท้าทายใหม่เกิดการเปลี่ยนแปลงในรูปแบบการเกษตรจากการทำนาไปสู่การปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น มันสำปะหลัง อ้อย มีการรณรงค์การอนุรักษ์ป่าชุมชนเพื่อรักษาทรัพยากรและระบบนิเวศในพื้นที่

บ้านหนองมะอึ มีพื้นที่ทั้งหมด 25,000 ไร่ โดยมีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ พื้นที่ในเขตตำบลทับราช อำเภอวัฒนานคร
• ทิศใต้ ติดต่อกับ พื้นที่ในเขตตำบลหนองบอน อำเภอวัฒนานคร
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ เขตพื้นที่ตำบลโคกสูง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ เขตพื้นที่ตำบลโนนไทย

ลักษณะภูมิประเทศ เป็นที่ราบลุ่ม มีความลาดชันน้อยมาก สภาพดินโดยทั่วไปเป็นดินที่เหมาะแก่การเพาะปลูก ทำเกษตรกรรม

ลักษณะภูมิอากาศ : มีลักษณะร้อนชื้น อากาศเปลี่ยนแปลงไปตามฤดู ซึ่งมี 3 ฤดู ดังนี้

• ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์ไปจนถึงกลางเดือนพฤษภาคม อากาศร้อนและแห้งแล้งแต่บางครั้งอาจมีอากาศเย็นบ้าง เกิดพายุฝนฟ้าคะนองและลมกระโชกแรงหรืออาจมีลูกเห็บตก มีอุณหภูมิระหว่าง 35.0-41.4 องศาเซลเซียส
• ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ตกมากในช่วงพฤษภาคม-ตุลาคม แต่อาจเกิด "ช่วงทิ้งฝน" ระยะเวลานานประมาณ 1-2 สัปดาห์ หรือในบางปีอาจเกิดขึ้นรุนแรงและมีฝนน้อยนาน ในเดือนกรกฎาคม แต่ไม่เคยเกิดอุทกภัยรุนแรง ปริมาณน้ำฝนตลอดปี 982.40 มิลลิลิตร
• ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธ์ หนาวติดต่อกันเป็นเวลานาน 1-2 สัปดาห์ ในช่วงตุลาคม ซึ่งเป็นช่วงเปลี่ยนฤดูจากฤดูฝนเป็นฤดูหนาว อากาศแปรปรวนไม่แน่นอน เริ่มมีอากาศเย็นและอาจยังมีฝนฟ้าคะนอง อุณหภูมิต่ำสุดประมาณ 16 องศาเซลเซียส

ข้อมูลสถิติจำนวนประชากรในพื้นที่หมู่ที่ 4 บ้านหนองมะอึ ตำบลโนนหมากเค็ง อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว ในเดือนธันวาคม 2567 มีจำนวนประชากร ชาย 531 คน และหญิง 550 คน (สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง, 2567) โดยระบบเครือญาติในชุมชนส่วนใหญ่เป็นแบบครอบครัวขยายและบางครัวเรือนอาจเป็นครอบครัวเดี่ยว มีการใช้แรงงานในครอบครัวเป็นหลัก โดยการสืบทอดมรดกมักแบ่งให้บุตรหลายคนได้ถือครองร่วมกันหรือจัดสรรที่ดินกันให้ชัดเจน

กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในชุมชน: กูย, ลาวเวียง

อาชีพหลักของชุมชนบ้านหนองมะอึ คือ เกษตรกรรม โดยเฉพาะการปลูกพืชไร่ เช่น ข้าว อ้อย มันสำปะหลัง และการเลี้ยงสัตว์ ประกอบอาชีพด้านงานหัตถกรรม เช่น การทำไม้กวาด การจักสานรวมถึงการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรในป่าชุมชน เช่น การเก็บเห็ด หน่อไม้ และสมุนไพรต่าง ๆ เพื่อเป็นอาหารและรายได้เสริมในครอบครัว นอกจากนี้ชุมชนบ้านหนองมะอึ ยังมีการจัดตั้งกลุ่มอาชีพต่าง ๆ เพื่อเป็นการส่งเสริมและสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน โดยกลุ่มอาชีพที่สำคัญในชุมชน ได้แก่

1. กลุ่มสหกรณ์การเกษตรบ้านหนองมะอึ มุ่งเน้นการพัฒนาด้านการเกษตรและสนับสนุนสมาชิกในชุมชนในการทำการเกษตรอย่างยั่งยืน
2. กลุ่มหัตถกรรมไม้กวาด ผลิตไม้กวาดจากวัสดุธรรมชาติ ซึ่งเป็นสินค้าที่มีความต้องการในตลาดและช่วยสร้างรายได้ให้แก่สมาชิกในชุมชน
3. กลุ่มอาชีพทำเฟอร์นิเจอร์ (หวายเทียม) เป็นกลุ่มที่ผลิตสินค้าที่ได้รับความนิยมและช่วยเพิ่มรายได้ให้กับชุมชน
4. กลุ่มเลี้ยงไก่พันธุ์พื้นเมือง เป็นการส่งเสริมการเลี้ยงไก่พันธุ์พื้นเมืองเพื่อเพิ่มรายได้และความมั่นคงทางอาหาร
5. กลุ่มจัดซื้อปุ๋ยเพื่อการเกษตร รวมกลุ่มเพื่อจัดซื้อปุ๋ยในราคาที่เหมาะสมและลดต้นทุนการผลิต
6. กลุ่มเกษตรกรเลี้ยงสุกร ส่งเสริมการเลี้ยงสุกรเพื่อเพิ่มรายได้และสร้างความมั่นคงให้กับชุมชน
7. กลุ่มเพาะเห็ดฟาง ส่งเสริมการเพาะเห็ดฟางเป็นอาชีพเพื่อเพิ่มรายได้ให้แก่ครัวเรือน
8. กลุ่มเย็บผ้า ส่งเสริมการเย็บผ้าเพื่อสร้างรายได้และอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น

บ้านหนองมะอึ มีขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นที่ชาวบ้านในพื้นที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาทุกปี ดังนี้

• เมษายน : งานประเพณีสงกรานต์
• กรกฎาคม : ประเพณีเข้าพรรษา (วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11)
• ตุลาคม : งานประเพณีแห่หอปราสาทผึ้ง (วันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11) ประเพณีออกพรรษา (วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11) งานประเพณีตักบาตรเทโวโรหณะ
• พฤศจิกายน : งานประเพณีลอยกระทง (วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12)

1.นายคำแพง วังวล มีความสามารถในการทำแคร่จากไม้ไผ่ โต๊ะชุดจากไม้ไผ่ สานกระด้ง ทำขายเป็นอาชีพเลี้ยงครอบครัว ประสบการณ์ในการทำแคร่จากไม้ไผ่ 40-50 ปี โดยผลงานที่ได้รับการยกย่อง คือ เป็นปราชญ์ที่มีความรู้เรื่องการทำแคร่จากไม้ไผ่เป็นอย่างดี สามารถทำเฟอร์นิเจอร์จากไม้ไผ่ได้อย่างหลากหลาย และเป็นสินค้าส่งออกไปยังประเทศเพื่อนบ้านทั้งปลีกและส่ง

2.นายเภา ศรีพิศ มีความสามารถด้านการจักสาน สานลอบ สานไซดักปลา กระด้ง ทำเป็นอาชีพและถ่ายทอดองค์ความรู้ให้แก่ผู้ที่สนใจศึกษา เพื่อนำไปต่อยอดความรู้และสร้างอาชีพ

บ้านหนองมะอึมีทรัพยากรทางธรรมชาติมากมาย ไม่ว่าจะเป็นทุนด้านกายภาพมีป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ ที่อยู่ในเขตพื้นที่บ้านหนองมะอึ หมู่ที่ 4 ดูแลร่วมกับบ้านโนนหมากเค็งหมู่ที่ 1 มีทรัพยากรในป่าที่โดดเด่น ดังนี้

• พรรณไม้ : พะยอม พวง แดง เต็ง ประดู่
• สัตว์ป่า : ชะมด กระรอก กระแต กระต่ายป่า

และยังมีของป่าที่ชาวบ้านมีการเข้าไปเก็บหาในเขตป่าชุมชนที่มีการจัดสรรสำหรับใช้ประโยชน์ของสมาชิกในชุมชน ไม่ว่าจะเป็นเห็ด สมุนไพร พืชผัก เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ในครัวเรือนและนำไปจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้ให้แก่ครัวเรือน

นอกจากนี้บ้านหนองมะอึยังมีทุนทางวัฒนธรรมที่หลากหลาย มีการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สำคัญ เช่น การทำเครื่องปั้นดินเผา เพื่อใช้ในชีวิตประจำวันและประกอบพิธีกรรมทางศาสนา การทอผ้าไหมและการทอฝ้าย เป็นอาชีพที่สืบทอดกันมา ช่วยสร้างรายได้และรักษาวัฒนธรรมการทอผ้าท้องถิ่น การทำอาหารพื้นบ้านจากวัตถุดิบท้องถิ่น เช่น ขนมจีนน้ำยา แกงส้ม และอาหารประเภทปลา การรักษาโรคด้วยสมุนไพร เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาและยังคงใช้กันในปัจจุบัน

บ้านหนองมะอึใช้ภาษาอีสานในการพูดคุยสื่อสารกันในชุมชน ในบางครัวเรือนมีการพูดคุยเป็นภาษาไทยกลาง และใช้ภาษาไทยในการติดต่อราชการ

ด้านการเมืองการปกครอง:

ชาวบ้านมีส่วนร่วมทางการเมืองการปกครองทั้งทางตรงและทางอ้อมตั้งแต่ระดับท้องถิ่นจนถึงระดับประเทศ เช่น การเลือกตั้งนายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) และสมาชิกสภา อบต. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) มีการเข้าร่วมประชาคมเพื่อรับฟังความคิดเห็นเกี่ยวกับโครงการพัฒนาชุมชน เช่น การจัดทำแผนพัฒนา อบต. และแผนพัฒนาหมู่บ้าน นอกจากนี้ชาวบ้านยังมีส่วนร่วมในการเสนอแนวทางพัฒนาในที่ประชุมของชุมชน เช่น การบริหารจัดการน้ำ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน การส่งเสริมอาชีพ มีส่วนร่วมในการจัดตั้งกลุ่มชุมชนต่าง ๆ ซึ่งช่วยให้ชุมชนสามารถพัฒนาได้อย่างสอดคล้องกับความต้องการของประชาชน

ด้านเศรษฐกิจ:

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาบ้านหนองมะอึ มีการเปลี่ยนแปลงด้านเศรษฐกิจโดยมีปัจจัยและโครงการต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชน ได้แก่

1. การพัฒนาทรัพยากรน้ำเพื่อการเกษตร เช่น โครงการขุดสระเก็บน้ำ มีการดำเนินโครงการขุดสระเก็บน้ำในพื้นที่สาธารณประโยชน์บ้านหนองมะอึ หมู่ที่ 4 เพื่อเพิ่มปริมาณการกักเก็บน้ำสำหรับการอุปโภค-บริโภคและการเกษตรในพื้นที่
2. การพัฒนาศักยภาพชุมชนและแก้ไขปัญหาความยากจน เช่น โครงการพัฒนาศักยภาพ สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอวัฒนานครได้ดำเนินโครงการพัฒนาศักยภาพ โครงการแก้ไขปัญหาความยากจน (กข.คจ.) ในพื้นที่บ้านหนองมะอึ หมู่ที่ 4 โดยมีครัวเรือนเป้าหมายจำนวน 20 คน เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งและพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน

ด้านระบบสาธารณูปโภค:

มีการพัฒนาระบบสาธารณูปโภค เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนในชุมชน โดยมีการดำเนินงาน ดังนี้

1. จัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ. 2566-2570 เพื่อกำหนดแนวทางการพัฒนาพื้นที่ในด้านต่าง ๆ เช่น การปรับปรุงถนน พัฒนาระบบประปา และการจัดการขยะมูลฝอย
2. การเสริมสร้างความมั่นคงและความยั่งยืน โดยได้รับการกำหนดให้เป็นตำบล "มั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน" โดยมีแผนการดำเนินงาน 6 ด้าน ประกอบไปด้วย การเสริมสร้างความมั่นคงสถาบันหลักของชาติ การป้องกันและปราบปรามยาเสพติด การป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย การพัฒนาประเทศเพื่อความมั่นคงและช่วยเหลือประชาชน การเสริมสร้างความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน และความมั่นคงมนุษย์ และการเสริมสร้างสุขภาวการณ์สาธารณสุขระดับตำบล
3. การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงประสบการณ์ มีการพัฒนาระบบสาธารณูปโภค เพื่ออำนวยความสะดวกต่อนักท่องเที่ยว เช่น การปรับปรุงเส้นทางคมนาคมและสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ 

ด้านสาธารณสุข/ระบบสุขภาวะ:

พัฒนาด้านสาธารณสุขและสุขภาวะของชุมชนผ่านแผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ. 2566-2570 โดยมุ่งเน้นการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค เพื่อให้ประชาชนมีสุขภาพดีและสามารถดูแลตนเองได้ และมีการดำเนินโครงการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุติดเตียงแบบมีส่วนร่วมของชุมชน จากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหนองเทา ที่ให้บริการแก่ชุมชนในตำบลโนนหมากเค็ง นอกจากนี้ยังมีการจัดการสุขภาพระดับหมู่บ้านผ่านข้อมูลจากระบบ "3 หมอ" โดยมีการจัดตั้งทีมหมอประจำบ้าน หมอสาธารณสุข และหมอครอบครัว เพื่อดูแลสุขภาพของประชาชนในพื้นที่อย่างทั่วถึง

ด้านการศึกษา:

มีการพัฒนาด้านการศึกษาด้วยแผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ. 2566-2570 โดยมุ่งเน้นการขยายโอกาสทางการศึกษา เสริมสร้างการเรียนรู้ทั้งในและนอกระบบ เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงของโลกและการปรับตัวเข้าสู่การศึกษาศตวรรษที่ 21 โดยมีความยืดหยุ่น สร้างสรรค์ และท้าทาย เพื่อเตรียมผู้เรียนให้พร้อมเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว นอกจากนี้บ้านหนองมะอึยังมีแหล่งเรียนรู้ที่เป็นทรัพยากรธรรมชาติอย่าง ป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ สำหรับนักเรียนและประชาชนในการศึกษาเกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ด้านวัฒนธรรม:

เนื่องจากในปัจจุบันการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย รวมถึงการเจริญทางวัตถุและเทคโนโลยี ส่งผลให้วิถีชีวิตของคนในชุมชนเปลี่ยนแปลงไป เยาวชนรุ่นใหม่อาจมีความสนใจในวัฒนธรรมท้องถิ่นลดลง เนื่องจากการเข้าถึงสื่อและวัฒนธรรมจากภายนอกง่ายขึ้น ชุมชนจึงมีแนวทางในการจัดการความท้าทายทางด้านวัฒนธรรมโดยการพยายามส่งเสริมการศึกษาและการเรียนรู้ การจัดกิจกรรมที่เกี่ยวกับวัฒนธรรมท้องถิ่นในโรงเรียนและชุมชน เพื่อเสริมสร้างความภาคภูมิใจและความรู้สึกถึงการเป็นเจ้าของในวัฒนธรรมของตน เช่น การทอผ้า การทำหัตถกรรมต่าง ๆ สนับสนุนกิจกรรมทางวัฒนธรรม การประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เพื่อสร้างความสนใจและสร้างการมีส่วนร่วมกันในชุมชน

ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ:

ชุมชนบ้านหนองมะอึ มีการจัดตั้งพื้นที่ป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ โดยมีวัตถุประสงค์ในการจัดตั้งป่าชุมชน 5 ข้อ ประกอบไปด้วย

1.เพื่อให้ทราบเป็นแนวทางในการปฏิบัติการกิจกรรมป่าชุมชนด้านการอนุรักษ์ ได้แก่ การลาดตระเวน

2.เพื่อให้ทราบเป็นแนวทางในการปฏิบัติการกิจกรรมป่าชุมชนด้านการฟื้นฟู ได้แก่ การปลูกต้นไม้ทดแทน การปลูกพืชสมุนไพร และกิจกรรมอื่น ๆ ที่เป็นการฟื้นฟู

3.เพื่อให้ทราบเป็นแนวทางในการปฏิบัติการกิจกรรมป่าชุมชนด้านการพัฒนา ได้แก่ การพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์โดยชุมชน การจัดทำเส้นทางศึกษาธรรมชาติ

4.เพื่อให้ทราบเป็นแนวทางในการปฏิบัติการกิจกรรมป่าชุมชนด้านการควบคุมดูแล ได้แก่ การออกแบบข้อบังคับเกี่ยวกับการจัดการป่าชุมชน การประชุมคณะกรรมการป่าชุมชน และการประชุมสมาชิกป่าชุมชน การจัดทำป้ายและหลักแนวเขต

5.เพื่อให้ทราบเป็นแนวทางในการปฏิบัติการกิจกรรมป่าชุมชนด้านการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในป่าชุมชน ได้แก่ การเก็บหาของป่า (เอกสารการจัดทำแผนการจัดการป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ, 2564)

ซึ่งกิจกรรมที่จัดขึ้นภายในป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ ได้สะท้อนถึงวัตถุประสงค์การจัดตั้งป่าชุมชนที่โดดเด่น เช่น การอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชุมชน โครงการ "รักษ์ป่า" เพื่อปลูกจิตสำนึกในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ โดยรณรงค์ให้มีการปลูกป่าในใจคน และคืนพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ 37 ไร่ การสำรวจคาร์บอน สำรวจความหลากหลายทางชีวภาพ การประกอบพิธีทางความเชื่อของชุมชน เป็นต้น

พื้นที่ซ้อนทับ:
พื้นที่อนุรักษ์อื่น ๆ: ป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ

เนื่องจากชุมชนบ้านหนองมะอึ มีพื้นที่ป่าชุมชนเป็นทรัพยากรธรรมชาติและเป็นสถานที่จัดกิจกรรมทางความเชื่อและกิจกรรมเพื่อการอนุรักษ์ รวมไปถึงเป็นแหล่งเรียนรู้และแหล่งอาหารที่สำคัญของชาวบ้าน ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในชุมชนจึงมีแนวคิดริเริ่มในการจัดทำการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ เพื่อเป็นการส่งเสริมรายได้และอนุรักษ์พื้นที่ป่าชุมชนไว้ให้คงอยู่อย่างยั่งยืน

จิรัฐยากร ธีราธินันท์. (2567). ความหลากหลายของพรรณไม้และการกักเก็บคาร์บอน ป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ ตำบล โนนหมากเค็ง อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

สุพัตทรา แพ่งกล่อม. (2567). การใช้ประโยชน์และการประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์จากป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ ตำบลโนนหมากเค็ง อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว. ภาคนิพนธ์. วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

องค์การบริหารส่วนตำบลโนนหมากเค็ง. (2566). แผนตำบลมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน. https://www.nonmakkeng.go.th

องค์การบริหารส่วนตำบลโนนหมากเค็ง. (ม.ป.ป.). ข้อมูลปราชญ์ชาวบ้านและภูมิปัญญาท้องถิ่น. https://nonmakkeng.go.th

รีคอฟ ประเทศไทย. (ม.ป.ป.). ป่าชุมชนบ้านหนองมะอึ. https://www.thaicfnet.org