เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่บริเวณโดยรอบสถานีรถไฟปากท่อ มีวัดปากท่อ เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน ภายในชุมชนปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนไม้ ลักษณะเป็นห้องแถวไม้ 2 ชั้น ของชาวไทยเชื้อสายจีน

ชุมชนเก่าแก่ที่มีการตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณโดยรอบสถานีรถไฟบ้านกรูด ปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนไม้ 2 ชั้น หลังคามุงด้วยกระเบื้องว่าว กระจายตัวอยู่ทางฝั่งตะวันออกของสถานีรถไฟ มีวัดดอนยางเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน และมีหาดบ้านกรูดเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงาม และเป็นที่นิยมของทักท่องเที่ยว

ชุมชนย่านตลาดการค้าบริเวณถนนเขางูในเขตอำเภอเมืองราชบุรี ตั้งแต่แยกบริเวณทิศเหนือลงมาถึงสามแยกทางทิศใต้ที่ตัดกับถนนเจดีย์หัก พบอาคารพาณิชย์ในลักษณะห้องแถวไม้ 2 ชั้น อยู่บริเวณสองฝั่งของถนน ซึ่งถนนเขางูนี้เป็นบริเวณแหล่งผลิตและจำหน่ายโอ่งมังกรหรือโอ่งราชบุรีที่ขึ้นชื่อ

ชุมชนตลาดเก่า มีวัดตรีสตกูฏ เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน ภายในวัดมีพิพิธภัณฑ์เล่าขานตำนานสามร้อยยอด เป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น และมีศาลพ่อปู่สามร้อยยอด ซึ่งสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่ผู้คนทั้งในและนอกชุมชนให้ความเคารพนับถือ นอกจากนี้ผู้คนในชุมชนยังมีการสืบทอดประเพณีตักบาตรดาวดึงส์ที่จัดขึ้นในช่วงเทศกาลออกพรรษา

ชุมชนการค้าและที่พักอาศัย ตั้งอยู่โดยรอบสถานีรถไฟปราณบุรี มีการจัดถนนคนเดินตลาดเก่าปราณบุรี เพื่อแสดงให้เห็นถึงอัตลักษณ์และวิถีชีวิตของผู้คนในชุมชน บริเวณตลาดเก่าปราณบุรีที่เต็มไปด้วยสถาปัตยกรรมเรือนไม้แบบดั้งเดิม ซึ่งได้รับการปรับปรุงให้เหมาะสมกับการใช้งานในปัจจุบันแต่ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของเรือนไม้แบบดั้งเดิมเอาไว้