ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ไทลื้อ จากปัญหาโรคระบาดสู่การรับวัฒนธรรมจากการเผยแผ่ศาสนา การเปลี่ยนแปลงความเชื่อและการสร้างชุมชนใหม่

บ้านหนองตาเถร เป็นแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมประเพณีลาวครั่งด้านภูมิปัญญา "นมัสการหลวงพ่อเกสร พักผ่อนหนองตาเถร วัฒนธรรมงามเด่นลาวครั่ง"

เป็นชุมชนที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่งอยู่ร่วมกัน มีวัดทุ่งผักกุดเป็นศูนย์กลางชุมชนและเป็นอนุสรณ์สถาน มีการสร้างด้วยสถาปัตยกรรมอาคารไม้อายุกว่าร้อยปี

บ้านพี่น้องชาติพันธุ์ขมุ ชีวิตผูกพันกับผืนป่า สืบทอดประเพณีดั้งเดิม หุงเหล้าแบบชาวขมุ

หมู่บ้านก้อนหิน "โหล่งละพลอง" และพื้นที่แห่งความศรัทธา "ดอยพระธาตุหลองโพลง" 

ชุมชนชาติพันธุ์ไทยวน มีพระเจ้าแสนแซ่ศักดิ์สิทธิ์ที่ผู้คนกราบไหว้สักการะบูชาเคารพนับถือ 

บ้านขุนอมลองกับประวัติศาสตร์การย้ายถิ่นฐานของกลุ่มชนชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ เพื่อแสวงหาที่ทำกินที่มีความอุดมสมบูรณ์ และการเปลี่ยนแปลงความเชื่อกับพัฒนาการชุมชน

ชาติพันธุ์ลาวเวียงที่ยังคงใช้ภาษาลาวในการสื่อสาร และมีอัตลักษณ์ด้านการทอผ้าที่กลายเป็นสินค้า OTOP ที่มีชื่อเสียง ศูนย์การเรียนรู้และแสดงภูมิปัญญาด้านการทอผ้าด้วยลวดลายที่สวยงามลึกซึ้ง วัดผาทั่งมีรูปจำลองของหลวงพ่อโต ที่เป็นเคารพศรัทธาของคนในและนอกชุมชน เป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ จัดงานประเพณีแห่ค้างดอกไม้และงานไหลบ้านผาทั่งในช่วงเดียวกับเทศกาลสงกรานต์

ชุมชนชาวไทใหญ่ ที่ยังคงประเพณีและวัฒนธรรมไว้

หมู่บ้านชาวกะเหรี่ยงโปว์ที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมด้วยวิถีชีวิตค่อนข้างเรียบง่าย

ภูมิปัญญาด้านจักสานและแกะสลักหิน เขาสมอแคลงซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ แหล่งโบราณสถานด้านพุทธศาสนา รอยพระพุทธบาทตะแคงซึ่งมีแหล่งเดียวในโลก

หมู่บ้านเล็ก ๆ ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าน้ำยาวและป่าน้ำสวด ชุมชนชาวลัวะที่ยังคงมีการสืบสานและอนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมดังเช่นการ "ตีพิ" ประเพณีการเรียกขวัญข้าวออกจากไร่เพื่อนำไปเก็บยังยุ้งฉาง ซึ่งสะท้อนถึงความสำคัญของการทำเกษตรกรรมที่เกี่ยวโยงสัมพันธ์กับวิถีชีวิตชาวลัวะบ้านน้ำมีดมาอย่างยาวนาน