ชุมชนตลาดน้ำแห่งแรกในคลองดำเนินสะดวก ปรากฏอาคารร้านค้าที่เป็นห้องแถวไม้กระจายตัวอยู่ริมฝั่งคลองทั้งสองด้าน มีวัดราษฎร์เจริญธรรมเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน มีการจัดงานสมโภชหลวงพ่อโต ซึ่งเป็นพระพุทธรูปเก่าแก่ที่ประดิษฐานอยู่ภายในวัดเป็นประจำทุกปี

บ้านท้ายเหมืองเป็นชุมชนที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ ศาสนา และวัฒนธรรม ประกอบด้วยคนไทยเชื้อสายกะเหรี่ยงซึ่งเป็นกลุ่มชนดั้งเดิมในพื้นที่ คนไทยจากภาคอีสาน ชาวกะเหรี่ยงนอก ทั้งคนพม่า คนทวาย กะเหรี่ยงและมอญ

ชุมชนชาวมอญที่มีการอพยพเข้ามาอยู่อาศัยในพื้นที่ตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ผู้คนในชุมชนยังคงมีการสืบต่อวัฒนธรรมประเพณีของชาวมอญแบบดั้งเดิมเอาไว้ ได้แก่ การนับถือผี และมีวัดอมรญาติสมาคม หรือวัดมอญ เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน

บ้านตีทอง ข้างวัดสุทัศนเทพวราราม เป็นชุมชนลาวจากเวียงจันทน์และหลวงพระบาง อพยพมาแต่ครั้งต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นช่างตีทองคำเปลวสำหรับปิดพระพุทธรูป รวมทั้งใช้ในการตกแต่งงานศิลปกรรมต่าง ๆ  

วิถีชีวิตของชาวภูไทที่สะท้อนให้เห็นถึงรากเหง้าวัฒนธรรมที่เหนียวแน่น ทั้งภาษา การแต่งกาย และการดำรงชีวิตของบ้านภู

เรื่องราวทางประวัติศาสตร์การสู้รบในอดีต ประกอบกับรัฐมีแนวคิดที่จะทำให้ชุมชนกับรัฐอยู่ร่วมกันได้ จึงนำชุมชนเข้ามาร่วมอนุรักษ์ฟื้นฟูพื้นที่ป่าร่วมกัน โดยปลูกต้นนางพญาเสือโคร่ง และนำวัฒนธรรมที่มีในชุมชนมาสนับสนุนกิจกรรมการท่องเที่ยว

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงปกาเกอะญอ วิถีชีวิตและภูมิปัญญา คนกับธรรมชาติที่อยู่ร่วมกันอย่างผสมกลมกลืน

ชุมชนพหุวัฒนธรรม อยู่ร่วมกันมายาวนาน มีทั้งพุทธ มุสลิม คริสต์ และอูรักลาโว้ย

ชุมชนที่มีเอกลักษณ์ด้านชาติพันธุ์ผู้ไท การตั้งชุมชนมีเอกลักษณ์ด้านชาติพันธุ์มีรูปแบบทางสถาปัตยกรรม มีพระธาตุเรณูเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง ปัจจุบันเป็นชุมชนท่องเที่ยวแห่งหนึ่งของจังหวัดนครพนม

ชุมชนบ้านนายาวเป็นชุมชนที่มีกลุ่มแม่บ้านเกษตรนายาวสามัคคี ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2534 ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ แล้วมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ของชุมชนจนได้รับรางวัลผลิตภัณฑ์ดีเด่นต่าง ๆ เช่น ผลิตภัณฑ์เต้าเจี้ยว แชมพู ครีมนวด การทอผ้าไทย