ชาวไตหย่าชุมชนบ้านไร่ เริ่มแรกเป็นกลุ่มญาติพี่น้องที่อพยพมาจากหมู่บ้านป่าสักขวาง บ้านน้ำบ่อขาว ส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์ ซึ่งมี คริสตจักรวังธรรม เป็นศูนย์รวมของชุมชนและชาวไตหย่า

ชุมชนที่มีประวัติศาสตร์มาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน มีแหล่งทรัพยากรทางธรรมชาติและวัฒนธรรมที่สำคัญ เช่น โป่งน้ำร้อนเมืองแปง ซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวและเป็นแหล่งโบราณคดีวัฒนธรรมหินกะเทาะ 

ดินแดนแหล่งโบราณคดีกลางหุบเขา ชุมชนแห่งการร้อยเรียงเรื่องราวความเป็นมากว่าสหัสวรรษของเหล่าลูกหลานผู้สืบเชื้อสายจากขุนหลวงวิลังคะ กษัตริย์ในตำนานของชาวลัวะเมื่อกว่า 1,000 ปีก่อน

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอซึ่งตั้งถิ่นฐานในที่ราบท่ามกลางหุบเขาในพื้นที่อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ ยังคงอนุรักษ์วิถีการเกษตรและงานหัตถกรรมท้องถิ่น

ชุมชนชาติพันธ์ุที่มีการสืบทอดประเพณีความเชื่อดั้งเดิมของบรรพบุรุษในขณะเดียวกันก็มีการยอมรับความเชื่อทางศาสนาคริสต์เข้ามาผสมผสานกับความเชื่อเดิม

ชาติพันธุ์ม้งที่จัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน พื้นที่มีประวัติศาสตร์ทางการเมืองที่พัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้และการท่องเที่ยวเพื่อการศึกษา ชุมชนมีแหล่งธรรมชาติเป็นทุนและทรัพยากรในการพัฒนา เช่น น้ำตกตาดปลากั้ง ป่าไม้ และภูเขา และอ่างเก็บน้ำ

ชุมชนยางเนิ้ง มีต้นยางนาขนาบสองข้างทางตามท้องถนน สัญลักษณ์สำคัญเมื่อผ่านมาทางถนนสายเชียงใหม่-ลำพูน (ถนนสารภี) เส้นทางที่เก่าแก่ ดูร่มรื่นมีต้นยางที่ปลูกเรียงรายสองฟากถนนจากเชียงใหม่มุ่งหน้าสู่สารภีขนาดใหญ่ รวมระยะทางประมาณ 10 กิโลเมตร

เจดีย์พระธาตุหนุนดวง หรือ เจดีย์พุทธาคม รตนญาณมุณีศรีนครลำดวน

การอนุรักษ์และรักษาประเพณี พิธีกรรม และความเชื่อของลาหู่แดง