‘กุฎีเจริญพาศน์’ นับว่าเป็นสถาปัตยกรรมที่มีความแปลกตาตามรูปแบบอาคารขนมขิงที่ผสมผสานไปกับของศาสนาอิสลามที่เชื่อมสายสัมพันธ์ของชุมชนและศาสนา

“ตำนานน้ำต้น คนปั้นดิน” ชุมชนเครื่องปั้นดินเผาเก่าแก่เลื่องชื่อ ด้วยมีลวดลายและลักษณะการปั้นที่มีความแตกต่างจากเครื่องปั้นดินเผาชุมชนอื่น อันนำมาซึ่งความเป็นเอกลักษณ์ของเครื่องปั้นดินเผาบ้านเหมืองกุง

พื้นที่ชุมชนรวมตัวของชนชาติชาวลาวครั่งแสดงผ่านศิลปกรรม ประติมากรรม และศาสนสถาน 

หมู่บ้านวัฒนธรรมชาวมอญ ซึ่งก่อตั้งมาตั้งแต่สมัยสงครามโลกครั้งที่สอง

บ้านปูน บางยี่ขัน เป็นชุมชนที่มีอาชีพเผาปูนขาว เพื่อใช้ทำปูนแดงกินกับหมากพลู ซึ่งเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้สำหรับคนสมัยก่อน

บ้านดงหลวงเป็นชุมชนที่ยังคงประเพณีดั้งเดิมที่สำคัญของคนพื้นเมืองไว้อย่างดี มีพระวิหารหลวงบ้านดงหลวงเป็นสถานที่สำคัญของชาวบ้านในชุมชนเป็นอย่างมาก และมีการร่วมกันสืบสานเทศกาลประเพณีที่สำคัญตลอดสิบสองเดือน

ผ้าหม้อห้อมบ้านทุ่งโฮ่ง ภูมิปัญญาท้องถิ่นของบรรพบุรุษชาวไทพวน นำพาบ้านทุ่งโฮ้งก้าวเข้าสู่การเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP เชิงหัตถกรรม เอกลักษณ์ของบ้านทุ่งโฮ้งและจังหวัดแพร่ ดังคำขวัญของจังหวัดแพร่ที่กล่าวไว้ว่า “หม้อห้อมไม้สัก ถิ่นรักพระลอ ช่อแฮศรีเมือง ลือเลื่องแพะเมืองผี คนแพร่นี้ใจงาม” 

บ้านศรีบุญยืน สถานที่ตั้งวัดศรีบุญยืน ภายในวัดแห่งนี้มีศาลาการเปรียญแต่งยอดจั่วช่อฟ้าปั้นลม และพระอุโบสถที่สร้างด้วยสถาปัตยกรรมศิลปะแบบล้านนา ทั้งรูปทรง ตลอดจนหน้าบันวิหารที่แกะสลักรูปราศรีเกิดทั้ง 12 ราศรี สร้างสรรค์โดยฝีมือสล่าพื้นบ้าน

ถนนนครใน เป็นถนนที่อยู่ตรงกลางระหว่างถนนนครนอกและถนนนางงาม ถนนนครในนี้มีสถานที่สำคัญ คือ บ้านนครใน จะเป็นพิพิธภัณฑ์แห่งการอนุรักษ์ เสริมสร้างคุณค่าบ้านนครในเป็นบ้านไม้จีนแบบโบราณและบ้านตึกสีขาว ภายในจะเป็นการจัดแสดงของเก่า การอนุรักษ์ของเก่าให้ได้ชมกัน 

บ้านพุองกะเป็นชุมชนที่โดดเด่นในการทำเกษตรแบบผสมผสาน ทั้งการทำสวน ปลูกผักและผลไม้ เพราะมีทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์และพุต้นน้ำ มีวัฒนธรรมของหลากหลายเชื้อชาติ รวมถึงมีเส้นทางรถไฟสายประวัติศาสตร์ (ช่องเขาขาด) อยู่ด้านหลังวัดพุตะเคียนอีกด้วย

ศาสนสถานที่สำคัญอย่าง วัดคูหาภิมุข หรือวัดถ้ำ ที่มีการหล่อพระพุทธไสยศาสตร์ หรือ พ่อท่านบรรทม และท่านเจ้าเขาหรือยักษ์วัดถ้ำ เป็นที่รู้จักของประชาชน มักมากราบไหว้บูชา นับเป็นแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดยะลาอีกแห่งหนึ่ง

อุโบสถวัดตาลล้อมที่มีอายุเก่าแก่มากกว่า 170 ปี ซึ่งถือเป็นมรดกโลกเก่าแก่อันล้ำค่าสมควรแก่การเก็บรักษา