ชุมชนชายทะเล ถือได้ว่าเป็นอำเภอที่เล็กที่สุดในประเทศไทย ซึ่งมีพิธีกรรมประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน รวมทั้งมีพระจุฑาธุชราชฐานเป็นพระราชวังบนเกาะแห่งเดียวในประเทศไทย เป็นมรดกวัฒนธรรมที่สำคัญ

ชุมบ้านเรือนริมน้ำเก่าสมัยรัชกาลที่ 5 ปัจจุบันมีการส่งเสริมและพัฒนาริมน้ำจันทบูรให้เป็นแหล่งอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมและแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ที่ยังคงอนุรักษ์และสืบสานเอกลักษณ์ต่าง ๆ ไว้ได้เป็นอย่างดี

เป็นชุมชนที่ประกอบไปด้วยผู้คนที่นับถือ 3 ศาสนา คือ พุทธ คริสต์ และอิสลาม ที่อาศัยอยู่ด้วยกันอย่างไม่มีข้อขัดแย้ง รวมทั้งยังมีศาสนสถานของทั้ง 3 ศาสนา อยู่บริเวณชุมชนอีกด้วย

เมืองเก่ามีประวัติการตั้งถิ่นฐานมากว่า 200 ปี และเป็นชุมทางการค้าที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของภาคใต้

ชุมชนที่คงความเป็นเอกลักษณ์ทางด้านวัฒนธรรมร่วมไทย-จีน ผ่านสถาปัตยกรรม และวิถีชีวิตแบบจีนโบราณ

ชุมชนโบราณตั้งแต่สมัยอยุธยา มีความอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรทางธรรมชาติ และมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม ประชาชนส่วนใหญ่ทำอาชีพประมง

ชุมชนเกาะยาวน้อยมีวิถีชีวิตชุมชนมุสลิม 

ชุมชนที่มีการใช้ทรัพยากรผสมผสานกับวิถีชีวิต ผ่านประเพณี เช่น ประเพณีผ้าป่ากลางน้ำ หรือผ่านอาชีพ เช่น อุตสาหกรรมยางพารา กะปิน้ำปลา สวนผลไม้ เป็นต้น

ชุมชนชายทะเล ที่มีประวัติศาสตร์โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสมัยรัชกาลที่ 5 

ชุมชนเก่าโบราณกว่า 250 ปี มีทรัพยากรทางธรรมชาติและวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ เช่น แหล่งน้ำธรรมชาติวังปลาแงะ วัฒนธรรมทองถิ่นอย่าง มโนราห์