ชุมชนดั้งเดิมที่ปรากฏชื่อตั้งแต่สมัยอยุธยา ปัจจุบันเป็นชุมชนการค้าและชุมชนการประมง ภายในชุมชนปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนไม้แบบดั้งเดิมกระจายตัวอยู่โดยทั่วไป มีวัดคลองวาฬ เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน และมีหาดคลองวาฬเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สำคัญ

ชุมชนเก่าแก่ที่สุดของกาญจนบุรี มีประวัติความเป็นมายาวนาน และมีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์สัมพันธ์กับช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ภายในชุมชนปรากฏอาคารบ้านเรือนที่มีอิทธิพลสถาปัตยกรรมตะวันตกผสมจีนหลายหลังกระจายตัวอยู่ในชุมชน มีวัดเทวสังฆาราม เป็นศาสนสถานประจำชุมชน และมีถนนคนเดินปากแพรกเป็นโครงการที่ถือกำเนิดขึ้นจากแรงผลักดันของผู้คนในท้องถิ่น

ชุมชนที่มีสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ อันแสดงให้เห็นถึงการเสด็จประพาสต้นของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้แก่ วัดโชติทายการาม และบ้านเจ๊กฮวด มหาดเล็ก นอกจากนี้ยังมีสถานที่สำคัญอื่นๆ ได้แก่ ศาลเจ้าแม่ทับทิม รวมไปถึงกรรมวิธีการทำน้ำตาลมะพร้าวแบบดั้งเดิมที่ยังปรากฏให้เห็นในชุมชน

ชุมชนดั้งเดิมที่มีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ภายในชุมชนมีการผลิตผ้าขาวม้าร้อยสี ซึ่งเป็นภูมิปัญญาการทอผ้าที่สอบทอดต่อกันมาในชุมชน มีวัดอินทารามหรือวัดหนองขาว เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน

เป็นชุมชนที่มีการทำประมงเป็นหลัก เป็นที่ตั้งของสมาคมประมงแห่งแรกในประเทศไทย ภายในชุมชนปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนแถวไม้รุ่นเก่า แทรกสลับกับอาคารพาณิชย์สมัยใหม่ มีวัดเขาน้อย และวัดปากคลองปราณเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน นอกจากนี้ยังมีการสืบทอดประเพณีการเล่นแม่ศรี และประเพณีทำบุญส่งเรือ

ชุมชนหนองปรือ เป็นชุมชนที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ โดยมีการอพยพเคลื่อนย้ายเข้ามาของกลุ่มชนชาวลาว และชนเผ่ากะเหรี่ยง มีวัดหนองปรือเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน และมีประเพณีแห่ปราสาทผึ้ง เป็นประเพณีสำคัญที่กระทำสืบทอดต่อกันมาในชุมชน

ชุมชนการค้าและเศรษฐกิจที่สำคัญมาตั้งแต่อดีต มีการเข้ามาตั้งถิ่นฐานของผู้คนหลากหลายชาติพันธุ์เพื่อทำการค้าขาย ผู้คนภายในชุมชนมีการจัดโครงการพัฒนาศิลปวัฒนธรรม บริเวณชุมชนปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนไม้ และมีสถานที่สำคัญ ได้แก่ ศาลเจ้าแม่ล้านโป่ง ศาลเจ้าพ่อกวนอู และวัดคาทอลิกนักบุญยอเซฟ

ชุมชนตลาดโพธาราม เป็นชุมชนดั้งเดิมที่ตั้งอยู่ใกล้กับแม่น้ำแม่กลอง ถือเป็นย่านการค้าที่เจริญรุ่งเรืองมานานตั้งแต่ครั้งอดีต ภายในชุมชนมีสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นที่น่าสนใจ ได้แก่ อาคารไม้ และอาคารโบราณอายุหลายร้อยปี ทั้งยังมีศาสนสถานที่เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของผู้คนในชุมชน ได้แก่ วัดโพธิ์ไพโรจน์ วัดโชค และวัดไทรอารีรักษ์ นอกจากนี้ ยังมีเต้าหู้ดำ เป็นเมนูเด่นของชาวโพธาราม

หมู่บ้านชาวกะเหรี่ยงที่ยังมีการรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมเอาไว้ ไม่ว่าจะเป็นประเพณีความเชื่อต่างๆ และการแต่งกาย

ชุมชนชาติพันธุ์ลาวเวียงที่มีการตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณใกล้กับแม่น้ำแม่กลอง ผู้คนในชุมชนยังคงมีการยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรมของบรรพบุรุษชาวลาวเวียงสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน ได้แก่ การตั้ง "ศาลปู่ตา" การประกอบพิธีกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับวิถีชีวิต อาหาร และการแต่งกาย