ต้นแบบระดับประเทศ ด้าน "การจัดการน้ำแบบมีส่วนร่วมของชุมชน" มีการสร้างนวัตกรรมชื่อว่า "แตปากฉลาม" อุปกรณ์ช่วยกระจายน้ำอย่างทั่วถึงโดยไม่ต้องใช้พลังงานไฟฟ้า ระบบ "ต๊างนา" คือ คลองส่งน้ำขนาดเล็กที่กระจายน้ำจากฝายเข้าถึงทุกแปลงเกษตรของสมาชิกในหมู่บ้านฝายชะลอน้ำและอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กหลายแห่งที่ชุมชนร่วมกันสร้างและดูแล

บ้านแม่อุสุ คือความงดงามของธรรมชาติ เช่น ถ้ำแม่อุสุและทะเลหมอกม่อนกิ่วลม ควบคู่กับวิถีชีวิตชาวปกาเกอะญอที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมดั้งเดิม

บ้านหนองโกวิทย์โดดเด่นด้านการทอผ้าพื้นเมืองจากวัสดุธรรมชาติ ควบคู่กับการอนุรักษ์วิถีชีวิตดั้งเดิม เช่น ลงแขกดำนาและธนาคารข้าว ชุมชนเข้มแข็ง มีการรวมกลุ่มอาชีพ และได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอกอย่างต่อเนื่อง

บ้านท่าระแนะ มีความโดดเด่นด้านการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และวัฒนธรรมท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็น "ลานตะบูน" ไม้ป่าชายเลนที่รากสานกันเป็นลานธรรมชาติ และได้รับยกย่องให้เป็น รุกขมรดกของแผ่นดิน