ชาวผู้ไทบ้านน้อมเกล้ามีพิธีกรรมการรักษาโรคประจำกลุ่มชาติพันธุ์ คือ “พิธีกรรมเหยา” ซึ่งถือเป็นสัญญะทางมโนทัศน์ที่สืบเนื่องมาจากความเชื่อดั้งเดิมของชาวผู้ไท

ศูนย์กลางวัฒนธรรมของชาวไทยทรงดำในจังหวัดสุราษฎร์ธานี

แหล่งผลิตงานหัตถกรรมผ้าฝ้ายทอมือรายใหญ่อันเลื่องชื่อแห่งหนึ่งของไทย ซึ่งอยู่คู่กับวิถีชีวิตมาแต่ดั้งเดิม และเป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาอันยาวนานกว่า 200 ปี 

บ้านหนองโอเป็นหมู่บ้านวัฒนธรรมผู้ไทที่มีประวัติศาสตร์การก่อตั้งชุมชนยาวนานที่สุดในตำบลโนนยาง อีกทั้งยังมีแหล่งโบราณสถานสำคัญ สิมวัดนรวราราม สิมที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดในท้องถิ่นแถบตำบลโนนยาง 

บ้านรุ่งอรุณ เป็นชุมชนเกษตรกรรม และชุมชนชาติพันธุ์ของจีนยูนาน  มีบ้านเรือนเป็นรูปแบบจีนโบราณ นิยมใช้วัสดุเป็นคอนกรีต โดยมีพื้นที่สำหรับเก็บและตากผลผลิตจากพืชไร่ และมีเรือนเก่าบางส่วนที่มีการผสมผสานรูปแบบสถาปัตยกรรมของชาวไทยใหญ่ ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม

บ้านเจดีย์ทอง หนึ่งในชุมชนมอญที่ตั้งอยู่ในอำเภอสามโคก มี "วัดเจดีย์ทอง" ตั้งตระหง่านอยู่บริเวณริมฝั่งทางด้านทิศตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นทั้งศาสนสถานประกอบพิธีกรรมและศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน

ชุมชนพหุวัฒนธรรม กลุ่มชาติพันธุ์ท้องถิ่น กับวิถีชีวิตและมรดกภูมิปัญญาอันทรงคุณค่าและเป็นเอกลักษณ์

เลโคะ หมู่บ้านชาวกะเหรี่ยงโปว์เล็ก ๆ ที่ยังคงประกอบอาชีพดั้งเดิม คือ การจักสานและทอผ้า ซึ่งช่างหัตถกรรมที่นี่มีฝีมือดี ต่อมาจึงได้พัฒนาหมู่บ้านเป็นหมู่บ้าน OTOP นวัตวิถี เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าของชุมชน นอกจากนี้ชาวบ้านยังปลูกกาแฟ ซึ่งเอกลักษณ์ของกาแฟบ้านเลโคะ คือ ต้นกาแฟปลูกในพื้นที่ที่ไม่สูงมากนักหากเทียบกับกาแฟของที่อื่น แต่เป็นต้นกาแฟที่ได้รับดิน น้ำ และอากาศที่อุดมสมบูรณ์ โดยจัดตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกาแฟธรรมชาติบ้านเลโคะ

ชุมชนป่าแดงมีชาติพันธุ์ไทยพวน ทุกปีชุมชนจัดงานประเพณีพิธีกำฟ้า ที่นับถือฟ้าและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่บนฟ้า ชุมชนมีกลุ่มทอผ้าไหมมัดหมี่สามกษัตริย์ ไหมมัดหมี่ทั้งตัว และไหมหมี่เปี้ยง ในหมู่บ้านมีการรวมตัวกันในชื่อ “กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านป่าแดง” 

บ้านวังมุย สถานที่ตั้งวัดชัยมงคลหรือวัดวังมุย สถานที่ประดิษฐานรูปเหมือนขนาดเท่าองค์จริงของครูบาเจ้าศรีวิชัย สิริวิชโย และหลวงปู่ครูบาชุ่ม โพธิโก

เรื่องราวทางประวัติศาสตร์การสู้รบในอดีต ประกอบกับรัฐมีแนวคิดที่จะทำให้ชุมชนกับรัฐอยู่ร่วมกันได้ จึงนำชุมชนเข้ามาร่วมอนุรักษ์ฟื้นฟูพื้นที่ป่าร่วมกัน โดยปลูกต้นนางพญาเสือโคร่ง และนำวัฒนธรรมที่มีในชุมชนมาสนับสนุนกิจกรรมการท่องเที่ยว

บ้านชัยบาดาล ชุมชนเก่าแก่ที่ปรากฏการตั้งถิ่นฐานของกลุ่มวัฒนธรรมไทเบิ้งมาตั้งแต่สมัยอยุธยา