ลุ่มแม่น้ำแม่วาง เป็นพื้นที่ที่มีความสมบูรณ์ทางทรัพยากร ความหลากหลายของกลุ่มคน ชาติพันธุ์ การทำมาหากินหลายรูปแบบ การจัดการทรัพยากรที่อยู่บนพื้นฐานของความสัมพันธ์แบบเครือญาติ และการผลิตที่ชาวบ้านเรียกว่า "อาหารจานอร่อยที่ทำให้เรามีกินตลอด" ซึ่งได้พัฒนาคู่การจัดการน้ำด้วยระบบเหมืองฝ่าย ที่เป็นหัวใจสำคัญในการจัดสรรน้ำเพื่อการผลิต

ชุมชนกึ่งเมืองตั้งอยู่ระหว่างรอยต่อ สามารถเดินทางไปมาสะดวก พื้นที่ติดริมแม่น้ำและถนนสายหลัก มีวัดพระนอนขอนตาลและศูนย์รักษามะเร็งใกล้บริเวณชุมชน

ชุมชนชนบทวิถีเกษตรกรรมโคนม ตั้งอยู่ริมทางหลวงทางผ่านแหล่งท่องเที่ยวสำคัญมากมายเช่น น้ำพุร้อนสันกำแพง แม่กำปอง ถ้ำเมืองออน 

ชุมชนมีความเข้มแข็ง ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ โดยมีวัดวงค์เมธาเป็นที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจ ให้กับชาวบ้าน และมีกิจกรรมทางศาสนาทุกเทศกาล เช่น ประเพณีเข้าออกพรรษา ประเพณีทอดกฐินหรือทอดผ้าป่า ประเพณียี่เป็ง

บ้านหาดส้มป่อย ชุมชนขนาดเล็กที่มีแค่ 30 ครัวเรือน แต่เป็นชุมชนที่มีโบราณสถานที่มีอายุมากกว่า 300 ปี เป็นที่เคารพนับถือของชาวอำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ มีความเชื่อว่าพระธาตุแห่งนี้ได้บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ (เกษาธาตุ) ซึ่งตั้งเด่นอยู่บนภูเขาลูกเดียว ล้อมรอบด้วยทุ่งนาและป่าเขาซึ่งเป็นธรรมชาติที่สวยงามที่เรียกว่า “พระธาตุม่อนเปี้ยะ”

ชุมชนบ้านกาด เป็นชุมชนชนบท ที่อาศัยอยู่ร่วมกันแบบเครือญาติและชาวบ้านส่วนใหญ่ในชุมชนจะเป็นบุคคลที่อาศัยอยู่ในชุมชนตั้งแต่เกิด ปรากฏวัฒนธรรมประเพณีที่ทำกันตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษแล้วถ่ายทอดกันมาสู่รุ่นต่อรุ่น ได้แก่ งานทำบุญทานข้าวใหม่ งานประเพณีปี๋ใหม่เมือง (วันสงกรานต์) งานทำบุญสรงน้ำพระธาตุ งานไหว้ศาลเจ้าบ้าน งานทำบุญถวายทานสลากภัต และงานทอดกฐินสามัคคี

ชุมชนบ้านเวียงหวายก็ยังคงรักษาวิถีชีวิต และวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ของตนเองอย่างเข้มข้น ซึ่งแสดงให้เห็นอัตลักษณ์ของชาวไทใหญ่ไว้อย่างชัดเจน

เป็นหมู่บ้านที่มีพื้นที่ปลูกชาอัสสัมมากที่สุดแห่งหนึ่ง โดยปลูกบริเวณรอบๆ หมู่บ้าน ภายในหมู่บ้านมีที่พักแบบโฮมสเตย์ และกิจกรรมท่องเที่ยว นักท่องเที่ยวเยี่ยมชมโรงงานผลิตชา กิจกรรมร่วมเก็บใบชา ท่องเที่ยวน้ำตกปู่หมื่น ชมวิถีชีวิตและการละเล่นของชาวไทยภูเขาเผ่าลาหู่

วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร พระอารามหลวงชั้นตรี

บ้านแม่สาบเป็นชุมชนไทลื้อขนาดใหญ่ มีการถ่ายทอดวัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิมมาอย่างยาวนาน ประชาชนในหมู่บ้านให้ความสำคัญกับจารีต ประเพณี และปฏิบัติอยู่ในหลักคำสอนของพระพุทธศาสนาอย่างเคร่งครัด 

บ้านผาหมอน หมู่บ้านขนาดกลางๆ ที่อยู่กลางหุบเขา เป็นที่อยู่ของชุมชนชาวปกาเกอะญอ ที่เป็นรีสอร์ทชุมชน เป็นบ้านที่อยู่บนสันดอยสามารถมองเห็นวิวของนาขั้นบันได 

บ้านเรือนส่วนใหญ่ที่อยู่ในรั้วบริเวณเดียวกันจะเป็นเครือญาติกัน ลักษณะบ้านเรือนเป็นสัดส่วน มีการปลูกต้นไม้ พืชผักสวนครัว มีวัฒนธรรมที่ดีในชุมชนโดยมีศาลพ่อปู่เป็นสถานที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ เมื่อมีกิจกรรมต่าง ๆ ประชาชนมักจะมารวมกันที่บริเวณศาลาประชาคมกลางหมู่บ้านติดกับแม่น้ำปิง