ชุมชนบ้านน้ำฮูเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์เมืองปาย เป็นชุมชนของชาวไทใหญ่และชาวจีนฮ่อ มีวัดน้ำฮู วัดเก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของอำเภอปายและอยู่คู่เมืองปายมายาวนาน โดยมีพระอุ่นเมือง สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวเมืองปายและนักท่องเที่ยวหลายคนต้องแวะเข้ามากราบสักการะ

ชุมชนที่มีหลากหลายชาติพันธุ์ เป็นป่าไม้ภูเขา มีการขุดค้นพบแหล่งโบราณคดีที่เพิงผาบ้านไร่ มีพิพิธภัณฑ์บ้านไร่ที่เปรียบเสมือนเป็นพิพิธภัณฑ์มีชีวิต

หมู่บ้านชาวลีซูที่นักท่องเที่ยวสามารถเข้าไปชมวิถีชีวิตของชาวลีซู มีหัตถกรรมงานทอผ้าของชาวลีซูที่เป็นเอกลักษณ์ และแหล่งโบราณคดีประเภทถ้ำผีแมน

ซึมซับวัฒนธรรมปกาเกอะญอ สัมผัสความงามธรรมชาติและกลิ่นไอแห่งการผสมผสานของวิถีชีวิตดั้งเดิมและพลวัตทางสังคมที่ไหลบ่าในชุมชนบ้านแม่อูคอหลวง

ชุมชนชาวปกาเกอะญอที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมดั้งเดิมไว้ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน

ชุมชนที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ มีน้ำตกหมอแปง แหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่สำคัญของชุมชน

วิถีของชาวไทใหญ่ที่ได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากประเทศพม่า ประเพณี 12 เดือน พระพุทธรูปแบบล้านนา

ชุมชนไทใหญ่มีอายุเก่าแก่แห่งหนึ่งในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ในอดีตเคยเป็นทางผ่านของขบวนคาราวานวัวต่าง

ชุมชนกะเหรี่ยงแดงบ้านไม้สะเป่ หมู่บ้านที่ยังคงมีการอนุรักษ์วัฒนธรรมดั้งเดิม สะท้อนผ่านรูปของการประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ที่มีขึ้นเป็นประจำทุกปี 

ชุมชนชาวไทใหญ่ที่มีต้นสักอุดมสมบูรณ์ตามชื่อของหมู่บ้าน มีที่ราบท้องทุ่งนาเขียวขจีและทะเลหมอกยามเช้าในหน้าหนาว รวมถึงมี "ซูตองเป้" สะพานบุญที่เกิดแรงกาย แรงใจ และแรงศรัทธาของพระภิกษุสามเณรและชาวบ้าน

บ้านนาปลาจาด ชุมชนชาวไต หรือกลุ่มชาติพันธุ์ชาวไทใหญ่ในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน กับทรัพยากรทางวัฒนธรรมและทรัพยากรทางธรรมชาติในพื้นที่ชุมชน

ชุมชนชาวไทใหญ่ที่มีประวัติการอพยพเคลื่อนย้ายมาจากที่ต่าง ๆ และเป็นชุมชนที่มีธรรมชาติที่สวยงาม