ชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ชุมชนไทยพวน มีประเพณีท้องถิ่น รวมทั้งมีพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านโคกกะเทียม

เป็นชุมชนที่มีหลากหลายชาติพันธุ์ ทั้งไทย จีน มอญ ลาว แขก ละว้า ขมุ รวมถึงกะเหรี่ยง ซึ่งเป็นกลุ่มประชากรหลัก สามารถชมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งมีเทศกาลท่องเที่ยวไม้เมืองหนาว

ต้นจาน ที่มาของชื่อหมู่บ้าน ปลูกเรียงรายตั้งแต่ทางเข้าจนสุดทาง พร้อมเบ่งบานในช่วงฤดูร้อน เพื่อคอยย้ำเตือนว่าท่านเดินทางมาถึงหมู่บ้านแล้ว 

บ้านห้วยหินดำ ชุมชนกะเหรี่ยงโปว์เก่าแก่บนพื้นที่ราบสูงในเขตรอยต่อสามจังหวัดและผืนป่าทรัพยากรสำคัญของชาติในเขตอุทยานและป่าสงวน กับวิถีชีวิต วัฒนธรรมท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์

ชุมชนชาวจีนที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในอดีตกับพัฒนาการชุมชนสู่สังคมเมืองและการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตให้เข้ากับบริบท ทั้งสภาพสังคม และเศรษฐกิจ

หมู่บ้านแห่งนี้เดิมทีเป็นพื้นที่ที่มีป่าไม้ปกคลุมหนาแน่น มีสัตว์ป่าอยู่อาศัยอย่างชุกชุม ทางทิศเหนือของหมู่บ้านมีสภาพเป็นทุ่งกว้าง พื้นที่ป่าแห่งนี้เริ่มมีประชาชนเข้าอาศัย เมื่อประมาณ พ.ศ. 2400 หรือ 150 ปีมาแล้ว

เป็นชุมชนที่มีความหลากหลายทางกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลาย เช่น กลุ่มลาวเวียงจันทน์ กลุ่มมอญ กลุ่มจีน กลุ่มมุสลิม เป็นต้น

ชุมชนชาวไทดำที่ยังคงรักษาอัตลักษณ์ทางภาษาผ่านชั้นเรียนไทดำ

ภูมิทัศน์ทางวัฒนธรรมของพื้นที่ส่งผลให้ชุมชนที่อาศัยอยู่บริเวณนี้ประกอบอาชีพทำนาเกลือ และนากุ้ง รวมทั้งยังมีสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นที่สอดคล้องกับการประกอบอาชีพ

วัดโตนดและบทบาทสำคัญในการพัฒนาชุมชนแบบมีส่วนร่วมกับวิถีชีวิตบ้านริมน้ำ ท่ามกลางสังคมพหุวัฒนธรรม และพัฒนาการของสังคมเมือง

บ้านศรีเทพน้อย ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เป็นชุมชนไทยเบิ้งที่มีความอายุเก่าแก่มากกว่าชุมชนใกล้เคียง

ชุมชนชานกำแพงเมือง "ป้อมมหากาฬ" เป็นกลุ่มที่อยู่ต่อเนื่องกันมายาวนานมากกว่า 50 ปี โดยเข้ามาผสมผสานกับผู้คนที่อยู่มาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 ซึ่งเป็นผู้ปลูกเรือนเก่าที่ยังหลงเหลืออยู่ในขณะนี้ มีวัดเทพธิดาราม และวัดราชนัดดาราม เป็นศูนย์กลางในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและความเชื่อ รวมทั้งมีศาลเจ้าซึ่งสถิตอยู่ที่ป้อมมหากาฬเป็นที่กราบไหว้บูชาของคนในชุมชน