สัมผัสวิถีชีวิตชุมชนการเกษตร แหล่งปลูกผลไม้คุณภาพของภาคตะวันออก ท่ามกลางสวนทุเรียน เงาะ มังคุด และลองกองที่เขียวชอุ่มตลอดปี ด้วยภูมิประเทศที่อุดมสมบูรณ์ มีลำคลองธรรมชาติไหลผ่านและระบบจัดการน้ำอย่างเป็นระบบ ชุมชนแห่งนี้จึงเป็นแหล่งผลิตไม้ผลสำคัญ และเป็นต้นแบบของการดำรงชีวิตอย่างพึ่งพาธรรมชาติ ณ บ้านคลองน้ำเป็น

ชุมชนชายแดนที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดยมีจุดเด่นหลายด้านทั้งในเชิงทรัพยากรธรรมชาติ เศรษฐกิจฐานราก และวัฒนธรรมท้องถิ่นที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตแบบพอเพียง

บ้านท่าระแนะ มีความโดดเด่นด้านการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และวัฒนธรรมท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็น "ลานตะบูน" ไม้ป่าชายเลนที่รากสานกันเป็นลานธรรมชาติ และได้รับยกย่องให้เป็น รุกขมรดกของแผ่นดิน

หมู่บ้านในโครงการพระราชดำริ ทับทิมสยาม แหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง โครงการอ่างเก็บน้ำทับทิมสยาม 05 อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ศูนย์การเรียนรู้รัฐวิสาหกิจชุมชน โครงการโรงอบแห้งพลังแสงอาทิตย์สำหรับวิสาหกิจชุมชนแปรรูปสมุนไพรทับทิมสยาม 05 ที่ชวนให้มาศึกษาและท่องเที่ยวในรูปแบบการท่องเที่ยวเชิงเกษตร

มีต้นยางนาเป็นจำนวนมาก ขึ้นกระจายพบเห็นได้ทั่วไป ทั้งลำต้นขนาดเล็กและลำต้นขนาดใหญ่ มีอายุมากกว่า 100 ปี อาชีพหลักของประชากรคือ ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ อาชีพรองของประชากรคือ ค้าขาย รับจ้าง การเลี้ยงสัตว์ปีก การทำอุตสาหกรรมครัวเรือน ผลิตภัณฑ์จากไม้ไผ่ การจักสาน และการทำไม้กวาด 

บางสระเก้าชุมชนที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวในด้านวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวบ้านที่ยังคงรักษาและสืบทอดประเพณีท้องถิ่นที่มีคุณค่า ชุมชนแห่งนี้มีจุดเด่นที่สะท้อนถึงการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน การผลิตสินค้าท้องถิ่นที่มีคุณภาพ และกิจกรรมท่องเที่ยวที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตดั้งเดิมของชุมชน

ชุมชนมีความเข้มแข็งในการจัดการทรัพยากรธรรมชาตินำไปสู่การจัดตั้งพื้นที่ป่าชุมชน ที่เป็นแหล่งอาหารตามฤดูกาลที่สำคัญของคนในชุมชน สมาชิกในชุมชนยังได้มีส่วนร่วมในการพัฒนาพื้นที่ร่วมกับผู้นำชุมชนเพื่อรักษาทรัพยากรอันมีค่าของชุมชน

ต้นแบบระดับประเทศ ด้าน "การจัดการน้ำแบบมีส่วนร่วมของชุมชน" มีการสร้างนวัตกรรมชื่อว่า "แตปากฉลาม" อุปกรณ์ช่วยกระจายน้ำอย่างทั่วถึงโดยไม่ต้องใช้พลังงานไฟฟ้า ระบบ "ต๊างนา" คือ คลองส่งน้ำขนาดเล็กที่กระจายน้ำจากฝายเข้าถึงทุกแปลงเกษตรของสมาชิกในหมู่บ้านฝายชะลอน้ำและอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กหลายแห่งที่ชุมชนร่วมกันสร้างและดูแล

บ้านโคกยางมีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ โดยตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีป่าไม้และแหล่งน้ำธรรมชาติ ซึ่งเอื้อต่อการทำเกษตรกรรมและเลี้ยงสัตว์ได้อย่างยั่งยืน และมีวิถีชีวิตเกษตรกรรมแบบพึ่งพาตนเอง ชุมชนมีการทำเกษตรกรรมหลากหลาย ทั้งการปลูกข้าว พืชผักสวนครัว และการเลี้ยงสัตว์ เช่น โค กระบือ และไก่ ซึ่งเป็นฐานรายได้หลักและรักษาเอกลักษณ์ความเป็นชุมชนเกษตรดั้งเดิม อีกทั้งชาวบ้านยังคงรักษาประเพณีพื้นบ้านและพิธีกรรมทางศาสนา เช่น งานบุญประจำปี งานบุญข้าวสาก งานแห่เทียนเข้าพรรษา ซึ่งช่วยเสริมสร้างความสามัคคีและความผูกพันชุมชน

บ้านใหม่ศรีจำปาเป็นหมู่บ้านขนาดเล็ก มีความโดดเด่นในเรื่องการทำผลิตภัณฑ์แปรรูปที่ได้จากไม้กฤษณาหรือต้นไม้หอม ได้แก่ น้ำหอม ธูป ไม้แกะสลัก ความต้องการของตลาดส่วนใหญ่จะนำไปประกอบพิธีทางศาสนา สมุนไพร และใช้เป็นส่วนผสมในน้ำหอมเพื่อให้มีกลิ่นติดทนนาน ในแถบตะวันออกกลางมักนำไปจุดไว้ในครัวเรือนเพื่อทำให้มีกลิ่นหอมและเป็นเครื่องแสดงฐานะ ถึงแม้ว่าจะมีการนำไม้กฤษณามาแปรรูปเป็นไม้แกะสลักต่าง ๆ แต่คุณค่าที่แท้จริงของพืชชนิดนี้อยู่ที่น้ำมันกฤษณา

บ้านท้ายบ้าน ชุมชนขนาดเล็กที่ตั้งอยู่บนพื้นที่ราบลุ่มติดริมชายฝั่งทะเลด้านทิศตะวันตก กับวิถีชีวิตชาวประมงที่พึ่งพาธรรมชาติ อาศัยทรัพยากรทางทะเลในการดำรงชีวิต การปรับตัวและพัฒนาต่อยอดสินค้าท้องถิ่นสู่ผลิตภัณฑ์ชุมชนที่ช่วงสร้างรายได้ สร้างอาชีพ ให้กับชุมชนได้เป็นอย่างดี

บ้านเนินสายฝน เป็นชุมชนขนาดเล็กที่ตั้งอยู่ท่ามกลางธรรมชาติของพื้นที่เชิงเนินในตำบลพระเพลิง รักษาวิถีชีวิตเรียบง่ายในแบบชนบทที่พึ่งพาธรรมชาติ ทั้งในด้านการทำเกษตรกรรมและความสัมพันธ์ในชุมชน