การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะการบริหารจัดการป่าชุมชนที่มีพื้นที่กว่า 1,000 ไร่ ซึ่งชาวบ้านร่วมกันดูแล ฟื้นฟู และใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม อีกทั้งยังเป็นแหล่งอาหารและสมุนไพรพื้นบ้านที่สำคัญ ด้วยความร่วมมือระหว่างชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และเป็นตัวอย่างของการพัฒนาที่ยั่งยืนควบคู่กับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมอย่างเป็นรูปธรรม

ชุมชนบ้านต้นผึ้ง หมู่ที่ 7 ตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่ซ่อนตัวอยู่ท่ามกลางธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ รายล้อมด้วยผืนป่าชุมชนกว่า 984 ไร่ ที่ได้รับการอนุรักษ์และฟื้นฟูโดยคนในชุมชนเอง ความโดดเด่นของที่นี่คือการใช้ทรัพยากรในป่าอย่างรู้คุณค่า เช่น การผลิตภาชนะจากใบตองตึงที่ทั้งเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและสร้างรายได้ให้ชาวบ้าน

ชุมชนบ้านสะนำเป็นชุมชนที่มีเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ทั้งในด้านประเพณี ศิลปะและวัฒนธรรม คนในชุมชนเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่งที่อพยพมาจากเมืองเวียงจันทน์ โดยได้นำเอาภูมิปัญญาศิลปะการทอผ้าพื้นเมืองที่มีลวดลายเก่าแก่และงดงามมาด้วย ในชุมชนมีต้นไม้ขนาดใหญ่หรือต้นไม้ยักษ์ชนิดหนึ่ง คือ ต้นเชียงหรือต้นผึ้งซึ่งที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 2 ของประเทศ มีป่าหมากที่เป็นสถานที่ที่มีความโดดเด่นและมีความสำคัญแห่งหนึ่งของชุมชนตามคำขวัญ "คลองกระเวนน้ำใส ต้นไม้ใหญ่ป่าหมาก หลายหลากสมุนไพร ยิ่งใหญ่วัฒนธรรม งามล้ำธรรมชาติ แหล่งนักปราชญ์ชาวลาวเวียง" ประชาชนส่วนใหญ่มีเชื้อสายลาวเวียง มีวัฒนธรรมที่ยังคงติดตามมา คือ วัฒนธรรมการแต่งกาย วัฒนธรรมด้านอาหารการกินตลอดจนวัฒนธรรมประเพณีต่าง ๆ ตามความเชื่อและศรัทธา

เหล่าสำราญ เป็นชุมชนชาติพันธุ์ภูไทที่ยังคงรักษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมไว้ทั้งการแต่งกายพื้นเมือง การฟ้อนภูไท และประเพณีผีฟ้า วิถีชีวิตของชาวบ้านส่วนใหญ่ยังคงยึดการเกษตรแบบผสมผสานเป็นหลัก โดยใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างรู้คุณค่า มีการจัดตั้งกลุ่มต่าง ๆ เช่น กลุ่มแม่บ้าน กลุ่มออมทรัพย์ และกลุ่มอนุรักษ์วัฒนธรรม เพื่อส่งเสริมการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน

บ้านนาขุนแสนเป็นชุมชนไทยวนเก่าแก่ในพื้นที่จังหวัดราชบุรีที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน และตั้งอยู่บนพื้นที่อันอุดมสมบูรณ์ แหล่งปลูกส้มโอขาว ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจสร้างรายได้ ทั้งยังมีวัฒนธรรมและผลิตภัณฑ์ชุมชนที่เป็นเอกลักษณ์และเป็นมรดกทางภูมิปัญญาของชาวไทยวน คือ ผ้าจก ซึ่งเป็นรากเหง้าของชาวบ้านนาขุนแสน

บ้านนาตอตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีที่นาและลำคลองธรรมชาติ ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม โดยเฉพาะการทำนา เลี้ยงสัตว์ และทำสวนผสม จึงมีความสัมพันธ์แน่นแฟ้นกับธรรมชาติ หลายครัวเรือนเริ่มนำแนวคิดเกษตรอินทรีย์และเกษตรทฤษฎีใหม่มาใช้ มีการปลูกข้าว ปลูกผักสวนครัว เลี้ยงปลา เลี้ยงไก่ เพื่อบริโภคในครัวเรือนและจำหน่ายในท้องถิ่น

บ้านหนองหลวง ชุมชนของกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอที่ยังคงรักษาวิถีชีวิต ขนบธรรมเนียม ประเพณี และภาษาไว้ได้อย่างเข้มแข็ง โดยเฉพาะวัฒนธรรมการอยู่อาศัย การแต่งกาย อาหารท้องถิ่น และประเพณีที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติ ซึ่งสะท้อนถึงภูมิปัญญาและจิตวิญญาณของกลุ่มชาติพันธุ์ที่เคารพโลกธรรมชาติ

ชุมชนที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางทรัพยากร เกษตรกรรมมั่นคง วัฒนธรรมลาวโคราชยังคงอยู่ เช่น บุญผะเหวด สงกรานต์ท้องถิ่น และคนในชุมชนร่วมแรงร่วมใจกันพัฒนาเพื่อให้เกิดความยั่งยืน

“พรุโต๊ะแดง ป่าเดียว น้ำเดียว ในแดนดิน” ซึ่งแสดงถึงตัวตนอันโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของผืนป่าพรุแห่งนี้ มีเส้นทางศึกษาธรรมชาติป่าพรุโต๊ะแดง ที่ปัจจุบันมีการปรับปรุงเส้นทางให้น่าสนใจมากขึ้น ระหว่างทางจะมีฐานให้ความรู้ พร้อมป้ายสื่อความหมายให้ข้อมูลเกี่ยวกับพืชพันธุ์ไม้และจุดเด่นน่าสนใจต่างเกี่ยวกับป่าพรุไปตลอดเส้นทาง

บ้านจลงเป็นชุมชนเขมรถิ่นไทยที่มีประวัติยาวนานกว่า 300 ปี ชาวบ้านยังคงใช้ชีวิตแบบเกษตรกรรม และรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมไว้อย่างเหนียวแน่น มีภูมิปัญญาถนอมอาหารและใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน ชุมชนตั้งอยู่บนพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์ด้วยแหล่งน้ำและที่ดินเหมาะแก่การเพาะปลูก ทำให้ชาวบ้านสามารถดำรงชีวิตพึ่งพาตนเองได้อย่างมั่นคง

ห้วยปูแกง (บ้านแม่ขมุน้อย) เป็นชุมชนที่รักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมและวัฒนธรรมท้องถิ่นได้เป็นอย่างดี มีการทอผ้าด้วยมือและงานฝีมือท้องถิ่นที่โดดเด่น เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่ใส่ใจอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ชุมชนช่วยกันดูแลรักษาความสะอาดพร้อมทั้งยังมีทัศนียภาพงดงาม จึงเป็นตัวอย่างการพัฒนาการท่องเที่ยวที่ส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนควบคู่กับการรักษาวัฒนธรรมและธรรมชาติได้อย่างกลมกลืน

วัดแดนอาณาเขต เป็นสถานที่สำคัญทางศาสนาในหมู่บ้านแม่กุหลวง ซึ่งเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านและเป็นสถานที่จัดกิจกรรมทางวัฒนธรรมและประเพณีต่าง ๆ แหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงไร่ขวัญข้าวเป็นพื้นที่เรียนรู้เรื่องการเกษตรของชุมชน