ชุมชนชาวกะเหรี่ยงที่อยู่อาศัยร่วมกับชุมชนไทย โดยที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมของตนเองควบคู่ไปกับการพัฒนาชุมชนในเชิงตั้งรับกับกระแสโลกาภิวัตน์

ภาษาเเละวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ไทโส้

ชุมชนเลื่อนฤทธิ์มีการพบซากโบราณวัตถุในบริเวณชุมชน ไม่ว่าจะเป็นเศษจาน ชาม แก้ว กระเบื้อง เกือกม้า ประตู หลังคา ไพ่นกกระจอก ไปจนถึงซากหมู สะท้อนให้เห็นคุณค่าทางประวัติศาสตร์ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 มาจนถึงปัจจุบัน

ตลาดโบราณริมฝั่งแม่น้ำบางปะกงอายุกว่า 100 ปี เป็นชุมชนริมน้ำที่เคยมีการค้าขายอย่างคึกคักในสมัยอดีต ปัจจุบันชุมชนตลาดบ้านใหม่จึงเป็นเสมือนพิพิธภัณฑ์มีชีวิตริมแม่น้ำบางปะกงที่ยังคงความดั้งเดิมและความคลาสสิกไว้ ทั้งยังมีการจำหน่ายอาหาร ข้าวแกง ก๋วยเตี๋ยว กาแฟโบราณ เครื่องดื่มโบราณ สมุนไพร ขนมทั้งไทยและจีน ของเล่นโบราณ เป็นต้น 

เป็นชุมชนเก่าแก่ที่มีการรวมตัวของผู้คนในชุมชนโดยใช้ภูมิปัญญาในการทำสวนผลไม้ที่มีมาอย่างยาวนานกว่า 100 ปีมาเป็นจุดขายของชุมชน โดยมีการเปิดกิจกรรมและแหล่งท่องเที่ยวที่เชื่อมโยงกับวิถีชีวิตเกษตรในแก่ผู้คนภายนอก ทั้งนี้จากภูมิปัญญาการทำสวนภายในชุมชนทำให้พื้นที่เป็นแหล่งที่มีผลไม้ที่ขึ้นชื่อ เช่น ทุเรียน เงาะสีชมพู ระกำ มังคุด

กุฎีเจริญพาศน์ เป็นกะดีเพียงแห่งเดียวในกลุ่มพื้นที่วัฒนธรรมแขกเจ้าเซ็นสามกะดี-สี่สุเหร่า ที่ยังไม่จดทะเบียนเป็นมัสยิด และยังคงรักษาอัตลักษณ์ความเป็น “กะดี” โดยนามไว้ได้

บ้านแม่หมีใน ชนกลุ่มปกาเกอญอเผ่าสะกอ อพยพมาจากบ้านเมืองคอน อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งถิ่นฐานมานานกว่า 175 ปี เป็นไปเพื่อแสวงหาที่ทำกินใหม่โดยเข้ามาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ราบสูงที่ราบหุบเขาริมห้วยแม่หมี

สืบเนื่องจากบ้านโคกโก่งตั้งอยู่ในอาณาบริเวณที่มีภูมิทัศน์ทางธรรมชาติเอื้ออำนวยต่อการจัดการท่องเที่ยว อีกทั้งยังมีทรัพยากรทางวัฒนธรรมที่งดงาม นำไปสู่การผลักดันให้เกิดการท่องเที่ยวเชิงนิเวศวัฒนธรรม นำเอาการท่องเที่ยวรูปแบบโฮมสเตย์เข้ามาในชุมชน ก่อตั้งศูนย์วัฒนธรรมสายใยชุมชน หมู่บ้านวัฒนธรรมผู้ไทโคกโก่งโฮมสเตย์ขึ้น เพื่อถ่ายทอดวิถีชีวิต ประเพณี และวัฒนธรรมผู้ไทให้เป็นจุดดึงดูดนักท่องเที่ยวเข้ามาเยี่ยมชมหมู่บ้าน   

บ้านสันจอยเป็นหมู่บ้านกลุ่มชาติพันธุ์ อย่าง ลีซู ที่อพยพเข้ามาอยู่ในอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ กว่า 30 ปีแล้ว ที่ยังคงรักษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมทั้งการแต่งกายและพิธีกรรมอย่างเข้มแข็ง นอกจากนี้ ยังอยู่ร่วมกับกลุ่มชาติพันธุ์อ่าข่า ลาหู่ และเย้า รวมทั้งคนพื้นเมืองภาคเหนืออีกด้วย

บ้านศรีฐาน ชุมชนที่มีการสืบทอดภูมิปัญญาการทำหมอนขวานผ้าขิด หนึ่งในสุดยอดของฝากจากจังหวัดยโสธร อุตสาหกรรมในครัวเรือนที่มีการพัฒนาลวดลายและรูปแบบจากภูมิปัญญาจนกลายเป็นสินค้าที่สร้างทั้งชื่อเสียงและรายได้ให้แก่ชุมชน 

ชุมชนไทยพวนบ้านผือ วิถีชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ที่ยังคงเสน่ห์อัตลักษณ์ท้องถิ่น ทั้งวิถีชีวิต ภูมิปัญญา ความเชื่อความศรัทธา มรดกวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าและมีเอกลักษณ์

ชุมชนคนอีสาน อายุกว่าร้อยปี ยังมีชาวบ้านรุ่นบุกเบิกหลงเหลือให้บอกเล่าเรื่องราวในอดีต