ชุมชนพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และหลักทฤษฎีใหม่ “โคก หนอง นา โมเดล” ด้านวัฒนธรรมยังคงสืบสานและปฏิบัติตามจารีตประเพณีฮีตสิบสองคองสิบสี่

ชุมชนที่ดำรงชีวิตแบบสังคมพหุวัฒนธรรม มีทั้งชาวไทยพุทธ ชาวไทยมุสลิมและชาวไทยเชื้อสายจีนและชนชาติอื่น ๆ ซึ่งแต่ละกลุ่มยังคงดำรงอัตลักษณ์ของตนเองไว้ได้อย่างเข้มแข็ง ภายใต้การอยู่ด้วยกันอย่างสงบสุข

กุยเลอตอหมู่บ้านที่อยู่ใจกลางธรรมชาติ พร้อมตามหาหัวใจที่ “ปิตุ๊โกร”

ชุมชนชาติพันธุ์ และมีประเพณีสำคัญ อาทิเช่น ประเพณีกำบ้าน ประเพณีเลี้ยงผีขุนน้ำ ประเพณีเลี้ยงผีเจ้าป่าเจ้าเขา ประเพณีดำหัวฆ้องกบ ที่มีการปฏิบัติสืบต่อกันมาตั้งแต่ในอดีต  

หนองผือคำ ดินน้ำใส ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว ชาวบ้านสามัคคี มากมีวัฒนธรรม นำไปสู่แหล่งท่องเที่ยว

ชุมชนเล็ก ๆ ในตำบลท่าหาดยาว แต่มากด้วยเรื่องราวแห่งภูมิปัญญา ผ้าทอล้ำค่าจากการสืบสานความรู้ความสามารถของบรรพชนสู่การสร้างสรรค์เป็นสินค้าประจำชุมชน สร้างอาชีพ สร้างรายได้ สร้างความเข้มแข็งให้คนในชุมชนพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน

หมู่บ้านทำมาค้าขาย หัตถกรรมผักตบชวา หัตถกรรมจักสานไม้ไผ่

ดินแดนเมืองท่าโบราณ แหล่งโบราณสถานเมืองหน้าด่าน 

บ้านทรายมูลได้นำเอาทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ภายในชุมชน มาประยุกต์แปรรูปให้กลายเป็นสินค้าที่สร้างมูลค่าแก่แก่ครัวเรือน

ชุมชนที่มีผู้คนตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ถึงปัจจุบัน มีแหล่งโบราณคดีที่สำคัญ 3 แห่ง คือ เพิงผาถ้ำลอด ถ้ำผีแมนโลงลงรัก และถ้ำลอด ปัจจุบันเป็นชุมชนของชาวไทใหญ่ บ้านถ้ำลอดจึงมีมรดกทางวัฒนธรรมทั้งในอดีตและร่วมสมัย รวมถึงมรดกทางธรรมชาติ คือ "ถ้ำน้ำลอด" ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญและมีชื่อเสียง