บ้านรุ่งอรุณ เป็นชุมชนเกษตรกรรม และชุมชนชาติพันธุ์ของจีนยูนาน  มีบ้านเรือนเป็นรูปแบบจีนโบราณ นิยมใช้วัสดุเป็นคอนกรีต โดยมีพื้นที่สำหรับเก็บและตากผลผลิตจากพืชไร่ และมีเรือนเก่าบางส่วนที่มีการผสมผสานรูปแบบสถาปัตยกรรมของชาวไทยใหญ่ ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม

มีภูมิปัญญากระเบื้องดินขอ วัดท่าข้ามที่เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านชุมชนท่าข้าม ภายในวัดมีสิ่งปลุกสร้างที่น่าสนใจ ได้แก่ หอระฆัง เจดีย์จำลองทรงพระพุทธคยา อุโบสภไม้สักทอง พระวิหารที่มีภาพวาดฝาผนังเกี่ยวกับพระเวสสันดรที่สวยงาม และมีพระพุทธรูปทองทิพย์ (ชื่อเดิม ดวงทิพย์) เป็นพระพุทธรูปสำคัญของวัดท่าข้าม

บ้านแพ้วชุมชนริมคลองดำเนินสะดวกที่มีความเจริญรุ่งเรืองจากการที่ขุดคลองขึ้นมาใหม่เพื่อเชื่อมโยงระหว่างสายน้ำต่างๆ แม่น้ำท่าจีนและแม่กลอง

บ้านนาหลวง หนึ่งในพื้นที่แหล่งกำเนิดข้าวสายพันธุ์หอมไชยา ซึ่งเป็นข้าวที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในเมืองไชยา 

แหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญาด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 

ชุมชนทางผ่านระหว่างเส้นทางสู่เมืองต่าง ๆ ของล้านนา ซึ่งมี วัดศรีปงชัย เป็นศาสนสถานที่สำคัญ สิ่งที่น่าสนใจของวัดนี้ เช่น พระพุทธรูปไม้ พระบรมสารีริกธาตุ

ชาวผู้ไทบ้านน้อมเกล้ามีพิธีกรรมการรักษาโรคประจำกลุ่มชาติพันธุ์ คือ “พิธีกรรมเหยา” ซึ่งถือเป็นสัญญะทางมโนทัศน์ที่สืบเนื่องมาจากความเชื่อดั้งเดิมของชาวผู้ไท

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ “กะเลิง”หรือ “ข่าเลิง” เป็นกลุ่มชาติพันธ์ุกลุ่ม 1 ใน 6 ชนเผ่าที่อาศัยอยู่ในจังหวัดสกลนคร

 หนองเรือตระการ จักสารไม้ไผ่ ไก่ย่างทางพาด ตลาดกะหล่ำ เลิศล้ำเพชรพลอยเจียระไน พระใหญ่ภูเม็งทอง

บรรพบุรุษของคนที่นี่มีถิ่นเดิมอยู่แถบเมืองแกงหรือที่เรียกตามพงศาวดารเมืองแกงว่าเมืองน้ำน้อย ผู้ไทแถบเมืองแกงเรียกตนเองว่า ผู้ไทกวาน แต่คนกลุ่มชาติพันธุ์อื่นมักเรียกผู้ไทในเมืองนั้นว่า ผู้ไทดำ