วัดแหลมทรายและชุมชนเก่าแก่ในเขตเมืองเก่าสงขลา ประวัติศาสตร์ชุมชน วิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์

ชุมชนโบราณแหล่งศึกษาเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์สองวัฒนธรรมริมฝั่งโขง หนึ่งในหมู่บ้านจุดหมายปลายทางในเส้นทางท่องเที่ยวพิพิธภัณฑ์อารยธรรมลุ่มน้ำโขงตำบลนาแวง

ลักษณะพื้นที่เป็นรูปวงกลมล้อมรอบหมู่บ้าน มีป่าทึบล้อมรอบด้วยพรรณไม้นานาชนิด และแหล่งน้ำธรรมชาติสำหรับใช้ในภาคการเกษตร

มีประวัติศาสตร์อันโดดเด่นที่เกี่ยวข้องก้บพรรคคอมมิวนิสต์มาลายาในอดีต ซึ่งปัจจุบันชุมชนได้ดึงเอาจุดเด่นทางประวัติศาสตร์ ร่วมกับทรัพยากรธรรมชาติที่มี มาพัฒนาจนกลายเป็นชุมชนท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดยะลา

บ้านเกาะแรต ส่วนใหญ่มีเชื้อสายไทยทรงดำหรือไทยโซ่ง ชุมชนที่ยังคงรักษาไว้ซึ่งวัฒนธรรมประเพณีจนถึงปัจจุบัน มีหัตถกรรมหลายอย่างที่น่าสนใจ ได้แก่ การทอผ้า และเครื่องจักสานของชาวไทยทรงดำ ที่ยังคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมประเพณีจนถึงปัจจุบัน

ชุมชนบ้านกลางประสบความสำเร็จในการจัดการดูแลเพื่อฟื้นฟูป่าชุมชนป่าทุ่งชาลี ป่าดิบชื้นที่มีความหลากหลายทางชีวภาพให้คืนคงความอุดมสมบูรณ์ ให้เป็นแหล่งอาหารและรายได้มหาศาลของชาวบ้านในชุมชน

บ้านหนองเรือ ฉะเชิงเทรา ชุมชนขนาดเล็กบริเวณริมอ่างเก็บน้ำ หากแต่มีมรดกทางความเชื่ออันยิ่งใหญ่ ดังเช่นศาลเจ้าพ่อกา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่คู่วิถีชีวิตและหมู่บ้านหนองเรือมาอย่างยาวนาน 

ชุมชนชาวมอญที่มีการอพยพเข้ามาอยู่อาศัยในพื้นที่ตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ผู้คนในชุมชนยังคงมีการสืบต่อวัฒนธรรมประเพณีของชาวมอญแบบดั้งเดิมเอาไว้ ได้แก่ การนับถือผี และมีวัดอมรญาติสมาคม หรือวัดมอญ เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน

ชุมชนที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมและประเพณีของภาคตะวันออกเฉียงเหนือได้เป็นอย่างดี

ภูมิปัญญาการทำเหมืองฝาย ระบบชลประทานพื้นบ้าน การใช้ทรัพยากรน้ำที่มีในชุมชนอย่างคุ้มค่า รวมถึงนับถือถือครูบามหาป่าเจ้าเกสรปัญโญ ซึ่งเป็นความเชื่อดั้งเดิมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน