บ้านห้วยลึก ชุมชนที่ตั้งชื่อตามแม่น้ำที่ไหลผ่านกลางหมู่บ้าน ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำนา ปลูกผักชี หอม บางครัวเรือนมีรายได้เสริมจากการปลูกเห็ด เลี้ยงครั่ง จักสาน เย็บกระเป๋า

บ้านแม่ผาแหนเป็นที่ราบลุ่ม เหมาะแก่การทำเกษตรกรรม เลี้ยงสัตว์ บางพื้นที่เหมาะเป็นสถานที่ท่องเที่ยว เช่น อ่างเก็บน้ำผาแหน พื้นที่เปิดโล่งมีแนวเขาเป็นฉากหลังที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ ซึ่งจะเห็นเป็นภูเขาหินที่มีหน้าตัดเหมือนหน้าผา บริเวณสันเขื่อนเหมาะแก่การถ่ายภาพบุคคลคู่กับวัตถุท้องฟ้า ประกอบกับระยะทางไม่ไกลจากตัวเมืองมากนัก การเดินทางจึงสะดวกและปลอดภัย จนนักถ่ายภาพทางดาราศาสตร์กล่าวว่า สถานที่แห่งนี้เหมาะเป็นสนามซ้อมมือของพรานดาราที่เพิ่งเริ่มฝึกถ่ายดาว

บ้านหนองขามเป็นหมู่บ้านเก่าแก่ของชาวลาวเวียงที่ยังคงรักษาอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ของตนเองไว้อย่างแน่นแฟ้น

เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่แหล่งอารยธรรมสมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่ขุดพบวัตถุโบราณอย่างภาชนะดินเผา และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก 

 หนองเรือตระการ จักสารไม้ไผ่ ไก่ย่างทางพาด ตลาดกะหล่ำ เลิศล้ำเพชรพลอยเจียระไน พระใหญ่ภูเม็งทอง

ชุมชนมีการอนุรักษ์สืบทอดภูมิปัญญาการทอผ้ากะเหรี่ยง โดยมีศูนย์ทอผ้าบ้านห้วยแห้ง เป็นแหล่งเรียนรู้และจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากผ้าทอกะเหรี่ยง และชุมชนมีการสืบสานวิถีวัฒนธรรมกะเหรี่ยงด้านต่าง ๆ เช่น อาหารกะเหรี่ยง ประเพณีผูกแขนเรียกขวัญ ประเพณีแห่ฉัตร การทำคังด่ง (โมบายกะเหรี่ยง) เป็นต้น รวมทั้งประชาชนในชุมชนมีความสามัคคี ร่วมมือร่วมใจกันพัฒนาชุมชนให้อยู่ดีมีสุข

ชุมชนตลาดการค้าริมน้ำเก่าแก่ที่มีการขายสินค้าสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน ภายในชุมชนแห่งนี้จะมีร้านค้าเรือนแถวไม้เก่าแก่เปิดขายสินค้าต่างๆ เช่น อาหาร ของฝาก เสื้อผ้า ให้กับนักท่องเที่ยว นอกจากนี้ในตลาดยังมีพิพิธภัณฑ์ที่ให้ความรู้เกี่ยวกับวิถีชีวิตของบริเวณพื้นที่ชุมชน รวมถึงยังมีห้องชมภาพยนต์ที่เป็นภาพยนต์ที่ถ่ายทำในตลาดแห่งนี้เปิดให้ชมฟรีอีกด้วย ถือเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางการศึกษาวิถีชีวิตแห่งหนึ่งของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

หมู่บ้านดีลังเป็นหมู่บ้านขนาดใหญ่ในระดับตําบลที่คนในชุมชนต่างมีบรรพบุรุษที่มาจากลาวเวียงจันทร์ได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานและมีวัฒนธรรมเฉพาะทั้งภาษาและวิถีชีวิต

ชุมชนโบราณที่มีอายุกว่า 200 ปี บ้านโบราณ พระใหญ่ และศาลเจ้าพ่อปากเหือง ปรากฏการณ์แม่น้ำสองสี เป็นพื้นที่การเรียนรู้และการท่องเที่ยวต้นดีหมี

หนองเรือตระการ จักสานไม้ไผ่ ไก่ย่างทางพาด ตลาดกะหล่ำ เลิศล้ำเพชรพลอยเจียระไน พระใหญ่ภูเม็งทอง

หมู่บ้านแพมบกอยู่ไม่ไกลจากสะพานประวัติศาสตร์ท่าปาย มีการรวมกลุ่มของชุมชนเพื่อพัฒนาหมู่บ้านให้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจภายในชุมชน แต่ยังคงไว้ซึ่งวิถีชีวิตเรียบง่ายและพอเพียง ที่นี่มี "โขกู้โส่" สะพานบุญที่เกิดจากการร่วมแรงร่วมใจระหว่างชาวบ้านและพระภิกษุสามเณรของชุมชน นับเป็นสะพานไม้ไผ่ที่มีความสวยงามและยาวมากอีกแห่งหนึ่งของจังหวัดแม่ฮ่องสอน

ชุมชนบ้านต่อแพเป็นหนึ่งชุมชนชาวไทใหญ่ ที่ยังคงรักษาไว้ซึ่งวิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีที่งดงามและยังคงรักษาวัฒนธรรมประเพณีไว้คู่กับชุมชน อย่างเหนียวแน่น ชุมชนสามารถนำต้นทุนด้านแหล่งโบราณสถาน แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ นำมาสู่แหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมได้เป็นอย่างดี