ชุมชนชาติพันธุ์ไทยวน มีพระเจ้าแสนแซ่ศักดิ์สิทธิ์ที่ผู้คนกราบไหว้สักการะบูชาเคารพนับถือ 

ชาวไตหย่าชุมชนบ้านไร่ เริ่มแรกเป็นกลุ่มญาติพี่น้องที่อพยพมาจากหมู่บ้านป่าสักขวาง บ้านน้ำบ่อขาว ส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์ ซึ่งมี คริสตจักรวังธรรม เป็นศูนย์รวมของชุมชนและชาวไตหย่า

ชุมชนไทยวน, ผ้าทอไทยวน, พิธีแห่นาคม้าไม้, งานแทงหยวก, ศิลปะการตัดกระดาษของคนไทยวน, ศูนย์อนุรักษ์วัฒนธรรมไท-ยวน

ชุมชนชาติพันธุ์ชาวไทยวนแห่งบ้านดอนม่วง

ชุมชนไทยวนที่ยังมีการใช้ภาษาไทยวน และยังเป็นชุมชนที่มีกลิ่นอายความเป็นไทยวนผ่านวิถีชีวิตและประเพณีวัฒนธรรม

ชุมชนที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นทั้งด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมท้องถิ่น ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวไทยวนที่ยังคงรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิม ทั้งด้านภาษา การแต่งกาย และงานหัตถกรรม โดยเฉพาะ “ผ้าจกไทยวน” ที่มีลวดลายวิจิตรงดงาม เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ภายในชุมชนยังมี "กาดวิถีชุมชนคูบัว" ซึ่งเป็นตลาดพื้นบ้านจัดขึ้นในวัดโขลงสุวรรณคีรี ให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสกับอาหารพื้นเมือง การแสดง และวิถีชีวิตแบบไทยวนอย่างแท้จริง อีกทั้งยังตั้งอยู่ในพื้นที่เมืองโบราณคูบัว ซึ่งเป็นแหล่งโบราณคดีสำคัญ

ชุมชนบ้านหนองขามยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีไทยดั้งเดิม มีงานบุญประจำปีและกิจกรรมท้องถิ่นที่สะท้อนถึงวัฒนธรรมของชุมชนอย่างชัดเจน และยังมีหัตถกรรมพื้นบ้านราชบุรี เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านภูมิปัญญาการทอผ้าจกไท-ยวน ขั้นตอนการทอผ้าและเป็นแหล่งจำหน่ายผ้าทอของชุมชน

ชุมชนต้นแบบที่นำแนวคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนมาใช้ได้อย่างเป็นรูปธรรม จุดเด่นสำคัญของชุมชนนี้คือการจัดการขยะอย่างเป็นระบบหรือที่เรียกว่า "Zero Waste" โดยมีการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง นำขยะอินทรีย์มาทำปุ๋ยหมัก และนำขยะรีไซเคิลไปสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับชุมชน นอกจากนี้ ชุมชนยังพัฒนาเกษตรกรรมด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น ระบบเกษตรอัจฉริยะ ที่ช่วยให้เกษตรกรสามารถเพิ่มผลผลิต ลดต้นทุน และรักษาสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกัน อีกทั้งความร่วมมือระหว่างคนในชุมชนและภาคีเครือข่ายต่าง ๆ ก็เป็นแรงผลักดันสำคัญที่ทำให้ชุมชนเข้มแข็งและก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง