ชุมชนมอญริมแม่น้ำเจ้าพระยาที่อพยพเข้ามาตั้งแต่สมัยอยุธยาและมีงานหัตถกรรมการปั้นดินเผาเก่าแก่ที่ถูกสืบทอดจากบรรพบุรุษที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ ซึ่งเป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่มีมานานกว่า 200 ปี

ชุมชนเก่าแก่มีที่มีประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ ผู้คนกับสายน้ำ วิถีความเชื่อในพระพุทธศาสนา และวัดบางช้างใต้ศูนย์รวมศรัทธาชุมชน 

เป็นที่ตั้งของอ่างเก็บน้ำคลองมดแดง

ชุมชนตั้งอยู่ไม่ห่างจากภูหินร่องกล้า (เขตงาน 23) ภายในชุมชนเป็นที่ตั้งสำนักสงฆ์สามแสงธรรม มี “มหาพิหารสามแสงธรรม” เป็นอนุสรณ์สถานรำลึกถึงสหายวีรชนที่เสียสละชีวิตในเหตุการณ์ความขัดแย้งทางอุดมการณ์การเมืองบนสมรภูมิภูหินร่องกล้า ระหว่างพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท.) กับฝ่ายความมั่นคงของไทย,​ มีความเชื่อเกี่ยวกับการไหว้ศาลปู่ (หอผีประจำหมู่บ้าน) สืบทอดมาจากอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย, เป็นพื้นที่เดียวในอำเภอนครไทย ที่มีการจัดการป่าชุมชน ขนาดพื้นที่ 976 ไร่

หมู่บ้านชาติพันธุ์ม้ง มีสภาพภูมิประเทศเป็นภูเขา ภูมิอากาศหนาวเย็นตลอดปี ประชากรส่วนใหญ่ปลูกพืชผักเมืองหนาว โดยเฉพาะกะหล่ำปลี ทำให้ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยว จนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดเพชรบูรณ์

ชุมชนชาติพันธุ์ ที่มีวิถีการทอผ้า ที่ทอขึ้นเอง เป็นผ้าทอของชนเผ่า ปกาเกอะญอ ทอด้วยเครื่องมือที่ทำจากธรรมชาติ ทำขึ้นเองและสืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษและเป็นเอกลักษณ์เด่นของชนชาวเผ่าปกาเกอะญอ

ไทดำบ้านกลาง เป็นชุมชนชาติพันธุ์ที่ยังคงรักษาขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัฒนธรรมทางภาษาของชาวไทดำไว้เป็นอย่างดี 

เป็นชุมชนที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่งอยู่ร่วมกัน มีวัดทุ่งผักกุดเป็นศูนย์กลางชุมชนและเป็นอนุสรณ์สถาน มีการสร้างด้วยสถาปัตยกรรมอาคารไม้อายุกว่าร้อยปี

ชุมชนที่เคยอยู่ในพื้นที่บุกรุกและถูกไล่ถอนบ้านเรือนมาก่อน นำมาสู่การจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์ลำนุ่นพัฒนา เพื่อระดมเงินทุนจากชาวบ้านนำมาซื้อที่ดิน กระทั่งภายหลังชุมชนคลองลำนุ่นได้อยู่อาศัยในที่ดินที่ตนเองเป็นเจ้าของถูกต้องตามกฎหมาย

ผู้คนยังคงยึดอาชีพทำนา ทำไร่ การแสดงออกทางวัฒนธรรรมจึงอิงอยู่กับวิถีชีวิต อย่างประเพณีการลงแขกเกี่ยวข้าว สีข้าว และการเอาแรงงานบุญต่าง ๆ

บ้านหนองตาเถร เป็นแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมประเพณีลาวครั่งด้านภูมิปัญญา "นมัสการหลวงพ่อเกสร พักผ่อนหนองตาเถร วัฒนธรรมงามเด่นลาวครั่ง"

บ้านสุเม่นเหนือ หย่อมบ้านห้วยระแห้ ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ลีซูที่มีวิถีชีวิตประเพณีวัฒนธรรมและภูมิปัญญาที่เป็นเอกลักษณ์ กับการตั้งถิ่นฐานบนพื้นที่ที่มีทรัพยากรธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์