ชุมชน ผู้คน และธรรมชาติ วิถีชีวิตที่ผูกพันเกี่ยวเนื่องกับธรรมชาติ และวิกฤตปัญหาสภาพแวดล้อมสู่การจัดการพื้นที่เขตอนุรักษ์เพื่อฟื้นฟูและรักษาระบบนิเวศอย่ายั่งยืน

สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ คือ วัดโมคัลลาน และงานหัตถกรรมที่มีชื่อเสียง คือ ผ้าฝ้ายทอมือ

ความเชื่อเรื่องผีที่ยังคงสอดแทรกอยู่ในชีวิตประจำวัน การทำนาที่เป็นวิถีชีวิตหลัก และการทอผ้าที่เป็นกิจกรรมเสริมอยู่คู่กับชุมชนมาอย่างยาวนาน

ชุมชนที่มีความหลากหลายด้านชาติพันธุ์ อาศัยอนู่รวมกันในพื้นที่สภาพแวดล้อมท่ามกลางธรรมชาติ และเป็นแหล่งโบราณคดีที่สำคัญควรค่าแก่การศึกษาเรียนรู้

บ้านป่ากั้ง ชุมชนเก่าแก่กับการย้ายถิ่นฐานเนื่องจากผลกระทบจากระบบพัฒนาแหล่งน้ำท้องถิ่น และวิถีชีวิต ประเพณี วัฒนธรรม ความเชื่อดั้งเดิมที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน

วัดเฟือยไฮ เป็นวัดเก่าแก่ของหมู่บ้าน ซึ่งเป็นวัดที่ก่อตั้งแต่เมืองเวียงป่าเป้า

ชุมชนที่มีหลากหลายชาติพันธุ์ เป็นป่าไม้ภูเขา มีการขุดค้นพบแหล่งโบราณคดีที่เพิงผาบ้านไร่ มีพิพิธภัณฑ์บ้านไร่ที่เปรียบเสมือนเป็นพิพิธภัณฑ์มีชีวิต

บ้านป่าสักขวาง หมู่บ้านแรกที่ชาวไตหย่าได้เข้ามาบุกเบิกและอยู่รวมกันเป็นชุมชนก่อนที่จะมีการขยายย้ายออกไปตั้งหมู่บ้านใหม่ และมีคนกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ เข้ามาอาศัยอยู่

ชุมชนชาวไทยวน ที่ยังคงรักษาอาชีพดั้งเดิมของบรรพบุรุษไว้เป็นอย่างดี คือ การทอผ้า การทอผ้าซิ้นตีนจก ผ้าจกต่าง ๆ โดยมีการประยุกต์ใช้วัตถุดิบเพื่อให้สอดคล้องกับยุคสมัยในปัจจุบันมีลวดลายที่สวยงาม ถักทอด้วยความปราณีตพิถีพิถันและสร้างคุณค่าทางวัฒนธรรมที่ยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน และสืบสานความเชื่อและประเพณีที่สำคัญ เช่น การนับถือผีบรรพบุรุษ ประเพณีแล่นมะโห้ และกินข้าวบนสะโตก

เมืองหน้าด่าน อำเภอเวียงแก่น ดินแดนสองฝั่งโขง ดำรงวัฒนธรรมชนเผ่า เหล้าอุหวานบ้านห้วยเอียน

ชุมชนไตหย่าที่ยังคงรักษาอัตลักษณ์วัฒนธรรมของไตหย่าไว้อย่างชัดเจน เป็นที่รู้จักของบุคคลภายนอกที่เข้ามาศึกษาดูงานและเรียนรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมไตหย่า และมีตัวแทนชาวไตหย่าออกไปร่วมกิจกรรมทางสังคมกับหน่วยงานภายนอกทั้งภาครัฐและเอกชนอยู่เสมอ 

ชุมชนชาติพันธุ์ไทยวน มีพระเจ้าแสนแซ่ศักดิ์สิทธิ์ที่ผู้คนกราบไหว้สักการะบูชาเคารพนับถือ