“กวานโหน่ก” คือชื่อเรียกชุมชนในภาษามอญ การแสดงออกทั้งทางภาษาและวิถีการดำเนินชีวิต เป็นรากเหง้าของชุมชนวัฒนธรรมที่ยังคงหยั่งรากลึกจากอดีตถึงปัจจุบัน

เป็นย่านตลาดการค้าบริเวณถนนเทศบาลต่อเนื่องถึงริมแม่น้ำเพชรบุรี ซึ่งมีห้องแถวไม้ 2 ชั้น เป็นกลุ่มแถวยาวปะปนอยู่กับอาคารสมัยใหม่ โดยมีสภาพพื้นที่เป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำเพชรบุรีและคลองชลประทานไหลผ่านพื้นที่

บ้านบ้องตี้บนชุมชนพหุวัฒนธรรมที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ อันได้แก่ ชาวพม่า ชาวทวาย ชาวกะเหรี่ยง ชาวมอญ ชาวไทยและชาวอินเดีย

เป็นอำเภอที่มีกลุ่มชาวไทดำที่ตั้งถิ่นฐานอยู่มากที่สุด มีศูนย์วัฒนธรรมไทยทรงดำเป็นแหล่งศึกษาวัฒนธรรมประเพณีของชาวไทดำที่เป็นเอกลักษณ์ในพื้นที่จังหวัดเพชรบุรี

เป็นชุมชนที่มีการทำประมงเป็นหลัก เป็นที่ตั้งของสมาคมประมงแห่งแรกในประเทศไทย ภายในชุมชนปรากฏสถาปัตยกรรมประเภทเรือนแถวไม้รุ่นเก่า แทรกสลับกับอาคารพาณิชย์สมัยใหม่ มีวัดเขาน้อย และวัดปากคลองปราณเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน นอกจากนี้ยังมีการสืบทอดประเพณีการเล่นแม่ศรี และประเพณีทำบุญส่งเรือ

ชุมชนดั้งเดิมที่มีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ภายในชุมชนมีการผลิตผ้าขาวม้าร้อยสี ซึ่งเป็นภูมิปัญญาการทอผ้าที่สอบทอดต่อกันมาในชุมชน มีวัดอินทารามหรือวัดหนองขาว เป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน

นมัสการหลวงพ่อใหญ่ ชมเขาโกเต็ง กินปลารมควัน

ชุมชนหนองปรือ เป็นชุมชนที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ โดยมีการอพยพเคลื่อนย้ายเข้ามาของกลุ่มชนชาวลาว และชนเผ่ากะเหรี่ยง มีวัดหนองปรือเป็นศาสนสถานสำคัญประจำชุมชน และมีประเพณีแห่ปราสาทผึ้ง เป็นประเพณีสำคัญที่กระทำสืบทอดต่อกันมาในชุมชน

ชุมชนบางขุนไทรมีการจัดตั้งกลุ่มอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติทางทะเล เพื่อดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติด้วยตนเอง อีกทั้งยังเป็นแหล่งหอยแครงธรรมชาติที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

บ้านเลอตอ พื้นที่ซึ่งอยู่ห่างไกลจากตัวเมือง จึงมีการการส่งเสริมพัฒนาโครงสร้างสาธารณูปโภคพื้นฐาน ภายหลังการสร้างศูนย์โครงการหลวงเลอตอและข้อจำกัดที่เกิดจากการประกาศพื้นที่เขตป่าสงวนและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ชุมชนจึงหันมาเพาะปลูกพืชไร่และไม้ยืนต้นแทนการปลูกฝิ่นและการทำไร่หมุนเวียน

บ้านกรูด มีแหล่งท่องเที่ยว ทั้งชายทะเล วัดวาอาราม และชุมชนชาวประมง ทำให้ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวเป็นจำนวนมาก ทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรทางธรรมชาติ

ชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยง หรือ “หมู่บ้านกะเหรี่ยง” ในเขตตำบลสองพี่น้อง ซึ่งในอดีตได้อพยพมาจากชายแดนพม่าและเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ทางฝั่งตะวันออกของอ่างเก็บน้ำเขื่อนแก่งกระจาน