ชุมชนการค้าและที่พักอาศัย ตั้งอยู่โดยรอบสถานีรถไฟปราณบุรี มีการจัดถนนคนเดินตลาดเก่าปราณบุรี เพื่อแสดงให้เห็นถึงอัตลักษณ์และวิถีชีวิตของผู้คนในชุมชน บริเวณตลาดเก่าปราณบุรีที่เต็มไปด้วยสถาปัตยกรรมเรือนไม้แบบดั้งเดิม ซึ่งได้รับการปรับปรุงให้เหมาะสมกับการใช้งานในปัจจุบันแต่ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของเรือนไม้แบบดั้งเดิมเอาไว้

บ้านห้วยนกกก อันนามกำเนิดจากลำห้วย แวดล้อมไปด้วยธรรมชาติ ผสานวัฒนธรรมลาหู่

บริเวณหมู่บ้านนี้มีต้นสีสุก (ต้นอโศกอินเดียสีทอง) ขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก

ชุมชนชนบทที่ได้รับผลกระทบกับการพัฒนาด้านอุตสาหกรรมและแรงงานในภาคโรงงาน

สวนพฤกษชาติเป็นสถานที่ศึกษาธรรมชาติ และดูปูหายาก

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่ดำและลาหู่แดงที่มีความเข้มแข็งทางด้านศาสนาและความเชื่อ 

ชุมชนประไรโหนก กับวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นและมรดกภูมิปัญญาอันล้ำค่าในการทำไม้กวาดดอกหญ้า สู่การพัฒนาระบบเศรษฐกิจพื้นฐานเพื่อสร้างเสริมศักยภาพชุมชน

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์อาข่า-ไทลื้อจากหลายพื้นที่เข้ามารวมตัวกันเพื่อแสวงหาพื้นที่ทำกินและพัฒนาคุณภาพชีวิต สู่สังคมพหุวัฒนธรรมท่ามกลางดินแดนธรรมชาติในพื้นที่ชายแดนริมฝั่งแม่น้ำโขง

ชาวบ้านส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ ที่ยังคงสืบสานวัฒนธรรมประเพณีอย่างการลงแขกเกี่ยวข้าวและประเพณีสงกรานต์ไว้เป็นอย่างดี

ร้านขายต้นไม้หลากหลายชนิด

บ้านเมืองปอนเป็นหมู่บ้านที่ยังคงอนุรักษ์รูปแบบไทใหญ่ไว้ตั้งแต่ดั้งเดิม การทำจองพารา มีลักษณะคล้ายปราสาท โครงทำจากไม้ไผ่ ชนชาติไทยใหญ่ที่ยังคงสืบสานความศรัทธาในพระพุทธศาสนา

ชุมชนไทยวน, ผ้าทอไทยวน, พิธีแห่นาคม้าไม้, งานแทงหยวก, ศิลปะการตัดกระดาษของคนไทยวน, ศูนย์อนุรักษ์วัฒนธรรมไท-ยวน