ชุมชน ผู้คน และธรรมชาติ วิถีชีวิตที่ผูกพันเกี่ยวเนื่องกับธรรมชาติ และวิกฤตปัญหาสภาพแวดล้อมสู่การจัดการพื้นที่เขตอนุรักษ์เพื่อฟื้นฟูและรักษาระบบนิเวศอย่ายั่งยืน

บ้านอาฮี ชุมชนเก่าแก่บนพื้นที่ราบลุ่มริมฝั่งแม่น้ำเหือง กับการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ และวิถีวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์

บ้านท่าข้ามควาย ชุมชนที่เต็มไปด้วยอัตลักษณ์ท้องถิ่นวิถีชีวิตของผู้คน พื้นที่ที่เต็มไปด้วยแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่มีความอุดมสมบูรณ์และหลากหลาย เป็นทุนสำคัญในการสร้างเสริมศักยภาพชุมชนเข้มแข็ง

ชุมชนที่มีการจัดตั้งสภาวัฒนธรรมหมู่บ้านแห่งแรกของประเทศไทยและได้รับการแต่งตั้งให้เป็นหมู่บ้านวัฒนธรรมแห่งแรกของประเทศไทย ในปี 2540 

ชุมชนชาวไทยองที่มีถิ่นฐานภูมิลำเนาจากรัฐฉานของพม่า และแคว้นสิบสองปันนาของจีน 

ประชากรส่วนใหญ่เคลื่อนย้ายมาจากทางภาคเหนือ ประเพณีวัฒนธรรมจึงถอดแบบจากทางภาคเหนือ

สัมผัสวิถีการเกษตรแบบบ้าน ๆ เดินเท้าต่อแถวหิ้วตะกร้าเก็บผักผลไม้สดตามฤดูกาลจากสวน ลัดเลาะคูนาสำรวจนาข้าวสีเขียวขจี จิบกาแฟอุ่น กลิ่นหอมกรุ่นท่ามกลางธรรมชาติและอากาศเย็นสบาย

ชุมชนไทใหญ่ที่ยังรักษาอัตลักษณ์ด้านวิถีชีวิต และสามารถปรับตัวรองรับการเข้ามาของนักท่องเที่ยวได้เป็นอย่างดี

เป็นหมู่บ้านใหญ่และเป็นหมู่บ้านแรก ๆ ของชุมชนชาติพันธ์ุกะเหรี่ยง ซึ่งมีกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงโพล่งอาศัยอยู่จำนวนมาก ที่ยังคงสืบทอดประเพณี วิถีปฏิบัติดั้งเดิม เช่น การเลี้ยงผี

แหล่งงานฝีมือ เลื่องลือทั่วถิ่น ปั้นหม้อน้ำดิน ครกหินนิยม ปลาส้มแคบหมู ปลาบู่รสหวาน ประชาชื่นบาน จักสานก่องข้าว

ตั้งอยู่บริเวณที่มีทิวทัศน์สวยงาม อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรธรรมชาติ

หมู่บ้านวิถีกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ ที่สอดแทรกอยู่ท่ามกลางธรรมชาติอย่าง ถ้ำแสงเพชร หินงอกหินย้อยส่องประกายแสงระยิบระยับ ทั้งยังมีผลิตภัณฑ์ในชุมชน ผ้าทอ เครื่องจักสาน ไม้กวาดคุณภาพดี ที่รออวดโฉมต่อสายตาผู้ชมและผู้มาเยี่ยมเยือน