ชุมชนเก่าแก่ที่มีประชาชนเข้ามาอาศัยอยู่เป็นเวลานาน ประชากรส่วนใหญในชุมชนมีเชื้อสายลาวตี้ที่ได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานในบริเวณพื้นที่นี้

หมู่บ้านเล็ก ๆ ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าน้ำยาวและป่าน้ำสวด ชุมชนชาวลัวะที่ยังคงมีการสืบสานและอนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมดังเช่นการ "ตีพิ" ประเพณีการเรียกขวัญข้าวออกจากไร่เพื่อนำไปเก็บยังยุ้งฉาง ซึ่งสะท้อนถึงความสำคัญของการทำเกษตรกรรมที่เกี่ยวโยงสัมพันธ์กับวิถีชีวิตชาวลัวะบ้านน้ำมีดมาอย่างยาวนาน

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอบนพื้นที่สูงท่ามกลางธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ กับวิถีวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์ และภูมิปัญญาการจัดการทรัพยากรท้องถิ่นเพื่อการอนุรักษ์อย่างยั่งยืน

หลีกเร้นความวุ่นวายจากป่าปูน ล่องแพตามเขื่อนวชิราลงกรณสู่หมู่บ้านกลางน้ำ "ปิล๊อกคี่" สัมผัสความเงียบสงบและงดงามของทรัพยากรธรรมชาติที่หลายคนถวิลหา

“สิม” อุโบสถโบราณและจิตรกรรมฝาผนัง (ฮูปแต้ม) มรดกทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่าของชุมชนบ้านวังคูณ

ชุมชนที่มีชาวไทยพวนอพยพเข้ามาอาศัยอยู่และเคยมีภูมิปัญญาท้องถิ่นในการทำหัตถกรรมพื้นบ้านเครื่องจักสาน

ชุมชนวัวลายเป็นแหล่งผลิตเครื่องเงินที่มีความสวยงามและเป็นเอกลักษณ์ ด้วยวิธีการต้องลายโลหะหรือเรียกว่า "การดุนโลหะ" นอกจากนี้ ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวและศาสนสถานที่สำคัญ คือ วัดศรีสุพรรณ ซึ่งประดิษฐานพระเจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ หอธรรม และพระวิหาร แต่สิ่งที่โดดเด่นของวัดแห่งนี้เห็นจะอยู่ที่ “พระอุโบสถเงิน” หลังแรกของโลก

ลำห้วยทีซอแมไหลผ่านตลอดทั้งปี ผู้คนในชุมชนยังคงสืบทอดประเพณีผูกข้อมือ

พิพิธภัณฑ์มีชีวิต แหล่งหัตถกรรมผ้าฝ้าย วิถีวัฒนธรรมยองดั้งเดิม 

บ้านหนองหลัก ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงท่ามกลางพื้นที่ทางธรรมชาติทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ กับการจัดการพื้นที่ป่าชุมชน และวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์

ชุมชนที่มีความเป็นธรรมชาติ และมีผลิตภัณฑ์ทอผ้ามือ

ศูนย์การศึกษาไตดำบ้านหนองเข้ แหล่งเรียนรู้วิถีกลุ่มชาติพันธุ์ที่อนุรักษ์ไว้ให้เยาวชนคนรุ่นใหม่และผู้ที่สนใจได้ศึกษา