หมู่บ้านบนดอยสูงที่อยู่อาศัยของชาวอิ้วเมี่ยนที่มีถิ่นกำเนิดมาจากพื้นที่ภูเขาสูงของจีน ชุมชนที่ยังตั้งมั่นในวัฒนธรรมดั้งเดิมของตนกับวิถีการดำรงชีพท่ามกลางธรรมชาติที่โอบล้อมอย่างอบอุ่น

หมู่บ้านล้อมรอบด้วยภูเขา พื้นที่ส่วนใหญ่จะเป็นที่ราบลุ่มมีลำน้ำห้วยอวนไหลผ่านที่ทำการเกษตร พื้นที่ส่วนใหญ่จึงเป็นพื้นที่เกษตรกรรม บริเวณที่ราบลุ่มจะปลูกข้าว 

ชุมชนเก่าแก่ที่มีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ มีความอุดมสมบูรณ์ทั้งสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตผู้คนที่ใช้ชีวิตกันแบบเรียบง่าย

ความเข้มเเข็งทางด้านภูมิปัญญาอาหารท้องถิ่น เเละยกระดับชุมชนเป็นชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถีบ้านวังยาว

ชุมชนเก่าแก่มีที่มีประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ ผู้คนกับสายน้ำ วิถีความเชื่อในพระพุทธศาสนา และวัดบางช้างใต้ศูนย์รวมศรัทธาชุมชน 

ชุมชนต้นแบบด้านการอนุรักษ์ป่าชุมชนจากความร่วมมือ ร่วมแรง และร่วมใจของคนในชุมชนเพื่อฟื้นฟูความเสียหายจากวิกฤตทางธรรมชาติ จนประสบความสำเร็จได้รับรางวัลชนะเลิศดีเด่น “ป่าชุมชน : สืบสาน รักษา ต่อยอด สร้างสุขปวงประชา” จากการประกวดโครงการคนรักษ์ป่า ป่ารักชุมชน ประจำปี 2562 

เป็นที่ตั้งของอ่างเก็บน้ำคลองมดแดง

ชาวบ้านมีการปรับตัวได้ดีเมื่อเกิดภัยทางธรรมชาติเพราะด้วยอยู่ติดกับลำน้ำชีเมื่อฝนตกหนักน้ำมักจะท่วมหมู่บ้าน จึงทำให้ชาวบ้านปรับตัวได้เมื่อเกิดอุทกภัย

หมู่บ้านที่ชาวลาหู่ดำกลุ่มบุกเบิกเข้ามาตั้งถิ่นฐานในอำเภอปางมะผ้า เป็นหมู่บ้านที่มีอายุเก่าแก่ในอำเภอ และตั้งอยู่ในพื้นที่ที่ห่างไกลจากศูนย์กลางของเมือง 

บ้านเมืองปอนเป็นหมู่บ้านที่ยังคงอนุรักษ์รูปแบบไทใหญ่ไว้ตั้งแต่ดั้งเดิม การทำจองพารา มีลักษณะคล้ายปราสาท โครงทำจากไม้ไผ่ ชนชาติไทยใหญ่ที่ยังคงสืบสานความศรัทธาในพระพุทธศาสนา

ชุมชนเมืองที่ติดกับแม่น้ำปัตตานี (สวนศรีเมือง) ห้างสรรพสินค้า และตลาดสด (ตลาดพิมลชัย)

ชุมชนประไรโหนก กับวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นและมรดกภูมิปัญญาอันล้ำค่าในการทำไม้กวาดดอกหญ้า สู่การพัฒนาระบบเศรษฐกิจพื้นฐานเพื่อสร้างเสริมศักยภาพชุมชน