บ้านวังผา ชุมชนชาวขมุที่สืบเชื้อสายมาจากสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว หมู่บ้านที่ยังคงดำรงอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ไว้อย่างเหนียวแน่น

ในชุมชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร มีการมีการเพาะปลูกเห็ดเป็นรายได้เสริม

พระมุจลินท์ล้ำค่า งามสง่าพิพิธภัณฑ์ เก้าชั้นน้ำตก ผาน้ำโจ้กตระการตา สูงค่าผาผักหวาน

ชุมชนที่คนส่วนใหญ่รับจ้างตัดเย็บผ้า หมอน ผ้าห่ม จนเกิดการสร้างอาชีพใหม่ นำไปสู่การสร้างโอกาสใหม่ด้านการเรียนให้กับบุตรหลานในชุมชน

ชุมชนชาติพันธุ์ลาวครั่งที่มี วัดทุ่งผักกูด เป็นอนุสรณ์ให้ลูกหลานไว้ยึดเหนี่ยวจิตใจ ด้วยสถาปัตยกรรมอาคารไม้อายุกว่าร้อยปี อีกทั้งมีพิพิธภัณฑ์ลาวครั่งทุ่งผักกูด ซึ่งตั้งอยู่ภายในวัดเป็นแหล่งเรียนรู้ จัดแสดงนิทรรศการทั้งทางด้านประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น วัฒนธรรม ความเชื่อ รวมถึงข้าวของครื่องใช้ที่จัดแสดงอยู่ภายในพิพิธภัณฑ์ร่วมกว่า 500 ชิ้น

ลิ้นจี่แม่ใจ ไหล่ยก อกตั้ง หนามหด ก้นป่าน หอม หวานอมเปี้ยว สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ GIS กรมทรัพย์สินทางปัญญา

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์อิ่วเมี่ยนกับประวัติศาตร์ชุมชน การย้ายถิ่นฐานจากปัญหาผลกระทบด้านพื้นที่พักอาศัย และวิถีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์

หนองเรือตระการ จักสานไม้ไผ่ ไก่ย่างทางพาด ตลาดกะหล่ำ เลิศล้ำเพชรพลอยเจียระไน พระใหญ่ภูเม็งทอง

ชุมชนขนาดเล็ก ที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเมย และมีประเพณีสำคัญ เช่น ประเพณีมัดมือลาขุ ประเพณีแต่งงาน ประเพณีเลี้ยงผีไร่/ผีนา

บ้านห้วยงู ชุมชนพื้นเมืองบนพื้นที่ราบกลางหุบเขาติดลำน้ำแม่งัด กับทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ในการดำรงชีวิต และวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์

ชุมชนชาวไทใหญ่ที่มีต้นสักอุดมสมบูรณ์ตามชื่อของหมู่บ้าน มีที่ราบท้องทุ่งนาเขียวขจีและทะเลหมอกยามเช้าในหน้าหนาว รวมถึงมี "ซูตองเป้" สะพานบุญที่เกิดแรงกาย แรงใจ และแรงศรัทธาของพระภิกษุสามเณรและชาวบ้าน

แหล่งทรัพย์สมบัติ ขุมปัญญา และร่องรอยทางประวัติศาสตร์ชาติ ตั้งแต่ยุครุ่งเรืองไปจนกระทั่งความล่มสลายของคอมมิวนิสต์