เมืองเก่ามีประวัติการตั้งถิ่นฐานมากว่า 200 ปี และเป็นชุมทางการค้าที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของภาคใต้

ชุมชนกว่าแก่อายุกว่า 200 ปี ภายในชุมชนแห่งนี้โดดเด่นในการทำเหมี้ยงที่เป็นใบชามาตั้งแต่อดีต เป็นสินค้าขึ้นชื่อของชุมชน ทั้งนี้ด้วยตัวชุมชนอยู่ท่ามกลางธรรมชาติที่สวยงาม โดยอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อนและชุมชนเองก็มีการเปิดการท่องเที่ยวในหมู่บ้าน มีโฮมสเตย์ มีกิจกรรมต่าง ๆ ทำให้จึงมักมีนักท่องเที่ยวเข้ามาพักและมาชื่นชมความสวยงามในชุมชนนี้อยู่เสมอ กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดลำปาง

ชุมชนต้นแบบที่ได้รับรางวัลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ปี 2550 ที่ตั้ง “มหาวิทยาลัยบ้านนอก” แหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ที่มุ่งเน้นเรื่องปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและการทำเกษตรแบบครบวงจร ด้วยหลักการ “วิถีบ้านนอก” วิถีชีวิตบนความเรียบง่ายและพอเพียง สะท้อนเรื่องราวความเป็นคนบ้านนอกและวิถีชุมชนท้องถิ่น จุดแข็งที่ทำให้บ้านจำรุงยังคงรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมไว้ได้

จากชุมชนชนบทในอดีตที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ไทญ้อ การเปลี่ยนแปลงมาสู่ชุมชนเมืองจากการเข้ามาของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม สร้างความร่ำรวยให้ชาวบ้านที่เป็นเจ้าของที่ดิน สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนได้ทำงานภายในมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ทำให้ ไทญ้อ อนุรักษ์ สร้างอัตลักษณ์เพื่อดำรงอยู่ซึ่งความเป็น ญ้อท่าขอนยาง

บ้านยาง เป็นชุมชนที่มีความหลากหลายทางศาสนา-วัฒนธรรม โดยประชากรกลุ่มหลักที่มีอิทธิพลทางด้านวัฒนธรรม คือ "จีนยูนนาน" มีร้านอาหารที่มีชื่อเสียงภายในชุมชน และมีแหล่งธรรมชาติที่สวยงาม เช่น น้ำตกบ้านยาง

ในฤดูหนาวของทุกปี บ้านขุนช่างเคี่ยนทั่วทุกสารทิศจะถูกปกคลุมด้วยสีชมพูขาวของดอกพญาเสือโคร่ง หรือที่เรียกกันว่าซากุระเมืองไทย ที่บานสะพรั่งอวดความงามไปทั่วบริเวณสถานีวิจัยและศูนย์ฝึกอบรมเกษตรที่สูงขุนช่างเคี่ยน 

มีหาดวอนนภาเป็นจุดเด่นตรงที่อยู่ถัดไปจากหาดบางแสนมีบรรยากาศที่เงียบสงบ มีน้ำทะเลที่ใสและลึกประมาณ 1 เมตร สามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ทางทะเลได้ ในช่วงท้ายหาดจะมีลักษณะเป็นก้อนหินกั้นเป็นแนวยาวเป็นทาง มีสะพานปลาวอนนภาอยู่สุดปลายหาดซึ่งเป็นแหล่งทำมาหากินของชาวประมง ทุก ๆ วันจะมีเรือนำปลาที่หาได้จากทะเลมาขึ้นที่สะพานปลาแห่งนี้และสามารถซื้อกับชาวบ้านในราคาที่ถูกได้

ชุมชนที่คงความเป็นเอกลักษณ์ทางด้านวัฒนธรรมร่วมไทย-จีน ผ่านสถาปัตยกรรม และวิถีชีวิตแบบจีนโบราณ

เมืองเก่ามีประวัติการตั้งถิ่นฐานมากว่า 200 ปี และเป็นชุมทางการค้าที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของภาคใต้

ชุมชนกว่าแก่อายุกว่า 200 ปี ภายในชุมชนแห่งนี้โดดเด่นในการทำเหมี้ยงที่เป็นใบชามาตั้งแต่อดีต เป็นสินค้าขึ้นชื่อของชุมชน ทั้งนี้ด้วยตัวชุมชนอยู่ท่ามกลางธรรมชาติที่สวยงาม โดยอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อนและชุมชนเองก็มีการเปิดการท่องเที่ยวในหมู่บ้าน มีโฮมสเตย์ มีกิจกรรมต่าง ๆ ทำให้จึงมักมีนักท่องเที่ยวเข้ามาพักและมาชื่นชมความสวยงามในชุมชนนี้อยู่เสมอ กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดลำปาง

ชุมชนต้นแบบที่ได้รับรางวัลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ปี 2550 ที่ตั้ง “มหาวิทยาลัยบ้านนอก” แหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ที่มุ่งเน้นเรื่องปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและการทำเกษตรแบบครบวงจร ด้วยหลักการ “วิถีบ้านนอก” วิถีชีวิตบนความเรียบง่ายและพอเพียง สะท้อนเรื่องราวความเป็นคนบ้านนอกและวิถีชุมชนท้องถิ่น จุดแข็งที่ทำให้บ้านจำรุงยังคงรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมไว้ได้

จากชุมชนชนบทในอดีตที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ไทญ้อ การเปลี่ยนแปลงมาสู่ชุมชนเมืองจากการเข้ามาของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม สร้างความร่ำรวยให้ชาวบ้านที่เป็นเจ้าของที่ดิน สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนได้ทำงานภายในมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ทำให้ ไทญ้อ อนุรักษ์ สร้างอัตลักษณ์เพื่อดำรงอยู่ซึ่งความเป็น ญ้อท่าขอนยาง

บ้านยาง เป็นชุมชนที่มีความหลากหลายทางศาสนา-วัฒนธรรม โดยประชากรกลุ่มหลักที่มีอิทธิพลทางด้านวัฒนธรรม คือ "จีนยูนนาน" มีร้านอาหารที่มีชื่อเสียงภายในชุมชน และมีแหล่งธรรมชาติที่สวยงาม เช่น น้ำตกบ้านยาง

ในฤดูหนาวของทุกปี บ้านขุนช่างเคี่ยนทั่วทุกสารทิศจะถูกปกคลุมด้วยสีชมพูขาวของดอกพญาเสือโคร่ง หรือที่เรียกกันว่าซากุระเมืองไทย ที่บานสะพรั่งอวดความงามไปทั่วบริเวณสถานีวิจัยและศูนย์ฝึกอบรมเกษตรที่สูงขุนช่างเคี่ยน 

มีหาดวอนนภาเป็นจุดเด่นตรงที่อยู่ถัดไปจากหาดบางแสนมีบรรยากาศที่เงียบสงบ มีน้ำทะเลที่ใสและลึกประมาณ 1 เมตร สามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ทางทะเลได้ ในช่วงท้ายหาดจะมีลักษณะเป็นก้อนหินกั้นเป็นแนวยาวเป็นทาง มีสะพานปลาวอนนภาอยู่สุดปลายหาดซึ่งเป็นแหล่งทำมาหากินของชาวประมง ทุก ๆ วันจะมีเรือนำปลาที่หาได้จากทะเลมาขึ้นที่สะพานปลาแห่งนี้และสามารถซื้อกับชาวบ้านในราคาที่ถูกได้

ชุมชนที่คงความเป็นเอกลักษณ์ทางด้านวัฒนธรรมร่วมไทย-จีน ผ่านสถาปัตยกรรม และวิถีชีวิตแบบจีนโบราณ